LTO mobiliseert boeren tegen watervergunning

Daarin wordt de aanvraag voor de watervergunning voor de proef met peilverhoging in het Lauwersmeer besproken.

'We moeten de overheid duidelijk maken dat hiervoor totaal geen draagvlak is', stelt Tineke de Vries van LTO Noord Fryslân. LTO Noord heeft de gang naar de Raad van State overwogen, nadat het rijk en provincie Fryslân aangaven de zorgen van LTO Noord onterecht te vinden. Volgens De Vries kijkt de rechter echter vooral of de procedure goed is gevolgd en niet naar inhoudelijke zaken.

De zorgen bij boeren over de proef met peilverhoging in het Lauwersmeer nemen toe. Er is nog veel onduidelijk, stellen zij. 'De effecten van de proef zijn niet te overzien', geeft akkerbouwster Sigrid Arends uit Warfstermolen aan.

Teleurstelling

Een bijeenkomst van provincies en waterschappen begin september op proefbedrijf Kollumerwaard in Munnekezijl liep op een teleurstelling uit voor de boeren. Ruim dertig ondernemers hadden kort daarvoor een keukentafelgesprek met provincie Fryslân gehad over hun zorgen en vragen.

'We hadden verwacht dat de provincie een handreiking zou doen, maar dat is niet gebeurd. Bovendien konden vragen, ook na twee jaar, nog steeds niet worden beantwoord', stelt Arends.

Verzilting

Een van de zorgpunten is de vrees voor toename van zoute kwel met verzilting tot gevolg. Volgens de boeren is het noodzakelijk om dit te onderzoeken, voordat de proef in het voorjaar start.

Arends laat, terwijl de rode uien worden ingeschuurd, via een app op haar mobiele telefoon een proef zien van Acacia Water naar onder andere de toename van zoute kwel op 45 hectare van haar areaal. Sinds mei heeft zij peilbuizen in het land om dit te meten. De gegevens zijn voor het project 'Schoon water op eigen grond'.

Druppelirrigatie

Met de proef wil de akkerbouwster samen met provincie Fryslân bekijken of het mogelijk is om in de winterperiode de neerslag op te vangen in de ondergrond en via druppelirrigatie toe te dienen aan de gewassen.

Maar Arends maakt er nu ook gebruik van om de overheden te overtuigen dat een proef met verhoging van het waterpeil van 40 centimeter grote gevolgen heeft voor de agrarische ondernemers in het Lauwersmeergebied. 'Door de peilverhoging neemt de zoute kwel nog meer toe, met verzilting tot gevolg', stelt ze.

Wateropvang

Maar ook zaken als de veiligheid van het achterland spelen mee. Het 2.000 hectare grote Lauwersmeer dient als wateropvang. Met de peilverhoging komt volgens de boeren de vrije afstroming in gevaar en het inkomen van agrarische bedrijven staat onder druk.

De proef hangt al jaren als een zwaard van Damocles boven het gebied. Staatsbosbeheer, waterschappen en provincies hopen door de pilot de rietkraag te versterken en zo meer vogels te trekken.

Twee keer uitgesteld

Al twee keer werd de proef onder druk van de boeren uitgesteld. 'We doen iedere keer ons verhaal', vertelt Arends. 'Maar wij worden niet gehoord. Nog steeds weten we niet wat de noodzaak is van deze proef. Tussen de regels door valt te lezen dat als de proef slaagt, de peilverhoging structureel wordt. Vogels hebben niets aan een habitat dat niet blijft.'

Provincie Groningen liet eerder al weten dat uitstel van de proef geen afstel betekent. Ze voert als belangrijkste reden aan dat ze met een tijdelijk hoger waterpeil de de gestage 'verbossing' van het gebied kan tegengaan. Dat het onduidelijk blijft, leidt tot veel frustratie.

Tien weken

'Er komen steeds meer dingen bij. Zo zijn de periode en duur van de proef verlengd van zes tot acht weken naar tien weken. De proef duurt nu tot 15 april. Dat is niet fair, want dat is tijdens het proces besloten. 15 april is heel ongunstig, zo in het zaaiseizoen.' Daarbij komt dat het de boeren niet duidelijk is wie beslist. 'Provincie Fryslân zegt dat we bij provincie Groningen moeten zijn en Groningen verwijst ons weer terug.'

Boeren vlak bij een natuurgebied is niet nieuw voor Arends. Samen met haar ouders verplaatste ze in 1994 van het Drentse Lieverden naar Friesland vanwege een natuurmaatregel, de aanleg van een diep. 'We konden ook naar de Flevopolder, maar we hadden meer interesse in dit gebied vanwege de pootgoedteelt. Dat we de natuur als buurman hadden, vonden we geen probleem. Want de toezegging was dat we geen hinder van de natuur zouden krijgen. De Kwelderweg zou de scheiding tussen natuurgebied en agrarisch landschap zijn.'

Aanvechten

Wanneer het waterschap groen licht geeft voor de watervergunning, gaat de groep boeren dat zeker aanvechten. 'Andere waterschappen adviseren mij om voor de deur van het waterschap te gaan liggen. Met hun kennis zien zij grote problemen door de peilproef. Duidelijk is dat ons bestaansrecht verandert, als de proef doorgaat.'