'Accent gaat van tuinder naar tuinbouw'

DPA is in 2014 met Frugi Venta opgegaan in het GroentenFruit Huis, de belangenorganisatie voor handelsbedrijven en telersverenigingen die zich bezighouden met de afzet van groenten en fruit. De organisatie staat achter de nieuwe Nationale Strategie GMO (Gemeenschappelijke Markt Ordening), die is ontwikkeld in samenspraak met de sector en het ministerie van Economische Zaken.

Het ministerie vindt het wenselijk, schreef staatssecretaris Martijn van Dam op 1 mei aan de Tweede Kamer, de bestaande GMO niet langer in te zetten 'voor de op efficiency en optimalisatie van de productiekosten gerichte doelen schaalvergroting en kostprijsverlaging'. In simpeler Nederlands staat in de uitleg dat de sector te veel is gericht op productie van grote hoeveelheden product en te weinig op specifieke vragen vanuit de markt.

Drie doelen

Deze tijden van grootschalige en zo goedkoop mogelijke productie zijn achterhaald, is de algehele opinie vanuit sector en politiek. Het is voor de groente- en fruitsector beter om in plaats daarvan zijn energie te richten op drie aangewezen doelen: verdere verduurzaming, marktgericht produceren (zie kader) en verbetering van de afzetstructuur.

Belangrijkste doelen bij dat laatste zijn een verdergaande samenwerking tussen producentenorganisaties en een toename van de organisatiegraad per subsector met 15 procent (van het aangesloten areaal op 31 december 2020 ten opzichte van 1 januari 2014). Daarnaast geeft Van Dam aan de GMO te willen benutten voor promotieactiviteiten zoals een reclamecampagne.

Andere accenten

Hoe de nieuwe strategie zal uitpakken, is nog ongewis. 'Dat moet nog blijken. De GMO-strategie heeft nieuwe accenten gekregen: meer gericht op bundeling, meer gericht op tuinbouw dan op de tuinder', zegt directeur Hans van Es van DPA.

'Tuinders moeten meer samenwerken, anders gaat de sector stapje voor stapje onderuit op de Europese markt. Je kunt niet op Nederlandse schaal blijven werken, zeker niet nu nieuwe markten als China en India langzaam worden geopend. Doorgaan met alleen je eigen 2 hectare mag je proberen, maar dan zul je snel van een koude kermis thuiskomen', stelt de DPA-directeur.

Partnerships

'Er zullen meer partnerships ontstaan tussen zes of zeven tuinders. De sector zal opschuiven richting een foodsector. Zoals FrieslandCampina in de zuivel FrieslandCampina Foodservice is geworden, en Vion in vlees Vion Food. Zoiets gaat de groente- en fruitsector ook meemaken', verwacht Van Es.

'Ook in het buitenland ontstaan grote partijen, zoals tomatenfarms in Polen of in Duitsland. Daarnaast zie je dat je de Russische markt voor een groot deel kwijt bent. En wat gaat er in Engeland gebeuren na de Brexit? Het wordt er niet gemakkelijker op.'

Producentenorganisaties

Centraal in de plannen om de gestelde nieuwe strategische doelen te halen, staan de erkende - of de nog te vormen nieuwe - producentenorganisaties. Zij moeten operationele programma's opstellen met activiteiten die voldoen aan de voorwaarden. Dat kan uiteenlopen van collectieve plannen voor duurzame investeringen tot gezamenlijk marktonderzoek.

Financiering geschiedt via een actiefonds. Dat fonds wordt voor 50 procent gevuld met Europees geld en 50 procent door leden van de producentenorganisaties, ofwel de telers. Het subsidiebedrag loopt op tot maximaal 4,1 procent van de waarde van de totale afzet van een producentenorganisatie.

Tientallen miljoenen euro's

Potentieel zijn hiervoor volgens Van Dam 'tientallen miljoenen euro's' mee gemoeid. Of dat wordt gerealiseerd, hangt af van de mate waarin het bedrijfsleven erin slaagt zich te organiseren en om binnen de randvoorwaarden invulling te geven aan de operationele programma's. De programma's moeten voor 1 oktober worden ingediend bij de Rijksdienst voor Ondernemende Nederland (RVO).

Deze opzet heeft consequenties voor bestaande telersorganisaties, beseft Van Es: 'Wij zijn dienstverlenend, ondersteunend. Met DPA hebben we nu veertien à vijftien leden. Dat zullen er misschien zes worden. Dat maakt voor ons niets uit. Wij blijven onze leden ondersteunen en ook wij moeten ons aanpassen aan de wensen van de sector', zegt hij.

Andere diensten

'Het betekent dat we andere diensten en andere producten moeten aanbieden. Neem marktanalyses: die maken we nu in algemene zin. Die moeten we misschien voortaan voor grotere producentengroepen per specialiteit maken. Die bundeling is al gaande. Maar hoe de nieuwe strategie gaat uitpakken, zullen we moeten zien. Over twee jaar kan ik meer vertellen.'