Natuurbeheer terug naar boeren

Lissette, Ger, Erik, Jan. Deze namen staan prominent op de muur van de kantine, met bijbehorende pasfoto's en keurige overalls aan kledinghaken. Het zijn cliënten van zorginstelling Pergamijn die dagbesteding krijgen op de boerderij van de familie Wolters in Echt.

De cliënten hebben allemaal een (verstandelijke) handicap of een psychische ziekte. Het hele jaar door kunnen ze aan het werk op de boerderij, ondersteund door een vaste medewerker van de zorginstelling.

Driehonderd ooien

Met driehonderd ooien is er veel te doen op zorgboerderij Bolvennerhof. De eerste groep dieren lammert vanaf eind november, de tweede groep vanaf april. De helft van het jaar staan de schapen binnen, de andere helft begrazen ze een natuurgebied, met name in Roermond.

'Zelf help ik met de begeleiding', zegt Hans Wolters (54). 'Het is onverantwoord om één begeleider te hebben op zeven of acht cliënten. Voor mij is de rode draad in mijn werk zorg verlenen, voor mijn dieren of voor de cliënten die hier komen.'

Schoonouders

Het bedrijf in het buitengebied van Echt is oorspronkelijk van de ouders van zijn vrouw Marlies (52). Zij heeft een eigen bedrijf (de import van pitabrood voor horeca en groothandel) en hij heeft het gemengde veebedrijf de afgelopen drie decennia omgebouwd.

'Ik begon met zeugen en vleesvarkens, maar zag schaalvergroting niet zitten. Ik ben meer boer dan agrarisch ondernemer en ik voel me prima bij het houden van schapen.'

Natuurbeheer

De schapen - kruislingen - kwamen in 2000. De begrazing gebeurt sinds die tijd onder de vlag van Landschapsbeheer De Wassum die in Limburg, Noord-Brabant en Utrecht kuddes inzet voor natuurbeheer. Wolters gaat met zijn ooien en zijn honden - een Altdeutsche Hütehund of zijn bordercollies - vaak op pad. Daarnaast is hij bestuurslid bij de LLTB-subvakgroep Schapenhouderij.

'Het verbaast me dat we als schapenhouders in Nederland vier belangengroepen hebben. We hebben juist veel vraagstukken die we gezamenlijk zouden moeten oppakken zoals pr en diergezondheid. Het is nu echt moeilijk om in Limburg een goede studiegroep bij elkaar te krijgen.'

Over de grens

Naast de schapenham (zie kader) voor een nichemarkt brengt Wolters honderden lammeren per jaar op de versmarkt. Hij kijkt weleens met een benijdende blik over de grens.

'In Duitsland is de afzet beter georganiseerd en in Spanje zie ik weleens prijzen om van te dromen. In Nederland eet bijna niemand lamsvlees en dat maakt lokale afzet moeilijk. Mocht je de lamskoteletten kunnen slijten aan een restaurant, wat doe je dan met de rest van het vlees? Hoe lever je jaarrond? En hoe zorg je ervoor dat die koteletten even groot blijven, terwijl de lammeren in het seizoen groeien? Ik heb de oplossing nog niet bedacht', zegt Wolters.

Italië

'Nu gaat dat verse vlees naar landen als Italië waar het wel goed wordt gegeten. Onbegrijpelijk, want geen dier krijgt zo weinig antibiotica als een schaap, het vlees wordt kruidig door al het grazen in de natuur en het is een lokaal product waar je de herkomst precies van weet.'

Schaapsherder. Het roept romantische gevoelens op en wint als 'beroep' aan aantrekkingskracht. 'Wie het zich voorstelt als een paar uur op een mooie dag erop uittrekken heeft het mis. Als dierenhouder ben je gewoon 24 uur per dag, zeven dagen in de week beschikbaar.'

Het Herdersleven

Als 's middags de cliënten weer richting het zorgcentrum zijn, pakt Wolters het boek Het Herdersleven erbij van de Britse schaapsherder James Rebanks. Wat de Limburger hierin treft, is de eeuwenoude rol die boeren vervullen bij het inrichten van het landschap.

De oorsprong van de landbouw is met name aangejaagd door herders die met hun schapen rondtrokken en vervolgens de mest verzamelden. Dat was weer de grondstof voor de latere tuinbouw.

Rol van boer

Wolters ziet graag de rol van de boer weer groeien in de maatschappij. 'Kijk hoe terrein- en natuurbeheerders een groot deel van Nederland hebben overgenomen. Stel je eens voor dat we al die gebieden gaan inzetten voor de veehouderij: koeien en schapen in plaats van konikpaarden. De begrazers zorgen voor een heerlijk stukje biologisch vlees', zegt hij.

'Zo sla je twee vliegen in één klap en krijgt de boer weer het beheer over het landschap. Natuurontwikkeling, waterbeheer en veehouderij smelten dan samen. Wat wil je nog meer?'