Tomaat, sla en microgroente uit dakkas

De nieuw verrezen stadsboerderij is een 'stadslandbouwinitiatief' van gemeente Den Haag. De gemeente besloot vier jaar geleden om het markante gebouw een herbestemming voor duurzame stadslandbouw te geven. Voor dit project werd een wedstrijd uitgeschreven, die de Zwitserse organisatie UrbanFarmers won.
De stadsboerderij is een samenwerking tussen UrbanFarmers AG, een particuliere investeerder, de gemeente Den Haag en het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten. Priva, Koppert Biological Systems en Rijk Zwaan zijn partners van het eerste uur. De projectinvestering bedraagt 2,5 miljoen euro.
'Omdat het geen normale kas is en het in een stedelijke omgeving moet passen, heeft architectenbureau Space&Matter in Amsterdam een speciaal ontwerp gemaakt', zegt Mark Durno, directeur UrbanFarmers Benelux. 'Van de kas op het dak is 1.200 vierkant meter voor de productie van groenten bestemd en 200 vierkante meter voor bezoekers.'
Begin dit jaar is Van der Valk-Kleijn met de bouw van de kas begonnen. Een hele uitdaging, omdat al het constructiemateriaal, de profielen en het glas omhoog moesten worden getakeld. Bovendien waren vanaf het dak aan weerszijden van het gebouw steigers naar buiten geschoven om de bouw mogelijk te maken.
Omwille van de duurzaamheid is de kas geheel uitgevoerd met dubbel glas, zowel het dek als de gevels. Om de windkracht te weerstaan is het glas met een speciaal samengesteld gevelsysteem vastgeschroefd en met witte strips afgedekt.
De teeltruimte is voorzien van een energiescherm om de warmte binnen te houden. Boven de planten hangen belichtingsarmaturen om jaarrond te kunnen telen. Belichting is ook eerder nodig omdat dubbel gas minder licht doorlaat. De kas kan door het laten zaken van een flexibelere wand, een soort rolscherm, in twee klimaatfases worden gedeeld om gewassen warmer of koeler te telen.
'De teelt is gestart met drie soorten tomaten: grove vleestomaten, fijne roze trostomaten en roze cherrytomaatjes. De Salanova-slasoorten, babyleafs en cressen volgen nog. De zaadjes van onder andere mosterdcress zitten op speciaal absorberend papier, die met water tot ontkieming worden gebracht. De tomaten, sla en babyleaf staan op steenwol in watergoten', vertelt de directeur.

Viskwekerij

De groenteteelt in de kas vindt in combinatie met de productie van verse vis plaats. Op de verdieping onder de dakkas is een viskwekerij van 370 vierkante meter. 'Voor de tilapia die we kweken staat de kwaliteit op nummer 1. Met goed leidingwater en goede voeding gaan we dat realiseren. De vissen produceren ammonia, dat nuttige bacteriën omzet naar nitraat.'
Het restwater van de viskwekerij wordt gebruikt voor de groenteteelt. 'Kalium, calcium en magnesium produceren de vissen niet en moeten we dus toevoegen, net als een deel van de fosfaatbehoefte.' Om dit in goede banen te leiden stuurt een Priva-computer zowel de vis- als de groenteteelt.
De verwachte jaarproductie is 20 ton vis en 50 ton groenten. 'Dit is voldoende om wekelijks vijftien restaurants in Den Haag en negenhonderd consumenten te beleveren. Met de gastro partners, zoals we ze noemen, voeren we al een jaar overleg. Ze komen iedere maand kijken en vertellen welke producten en variëteiten ze hebben willen.'
Eind mei begint de levering aan de restaurants. 'Vanaf september aan consumenten, die via onze website een FreshBasket bestellen', aldus Durno.
Het project is niet te vergelijking met de Westlandse productiekassen, zeker wat betreft de bouwkosten. 'Het draait allemaal om transparantie en beleving. Met de commerciële en duurzame stadslandbouw willen we laten zien waar het eten vandaan komt. We geven rondleidingen voor individuen, bedrijven en overheidsinstanties. De telers en vastgoedeigenaren die hier zijn geweest, zijn zeer geïnteresseerd in het concept', meldt de directeur.

Uitbreiding met binnenteelten

'Als we zien dat het project goed draait en de vraag naar onze producten toeneemt, kunnen we in dit vrijwel leegstaande gebouw nog uitbreiden met binnenteelten voorzien van led-belichting. Maar dat is pas over een paar jaar aan de orde.'
Op 20 mei vindt de officiële opening voor het publiek plaats in aanwezigheid van de Haagse burgemeester Jozias van Aartsen en wethouder Joris Wijsmuller. In aanloop daarnaartoe daagt UrbanFarmers de consumenten in Den Haag uit om zelf microgroenten te gaan telen met de teeltwedstrijd Fresh Revolution.