Groenblauwe diensten: meer nodig dan vergoeding kosten en inkomstenderving

'Boeren tegen een vergoeding meer natuur, een mooier landschap en ruimte voor water laten leveren klopt aan alle kanten', zegt Marije Klever, melkveehouder en voorzitter van BoerenNatuur, de koepelorganisatie voor de collectieven voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb).

'Je draagt als boeren bij aan maatschappelijke opgaven zoals meer biodiversiteit en aanpassing aan het klimaat. Je draagt als overheid bij door boeren ervoor te betalen. En het kán gewoon', vervolgt Klever enthousiast. 'Er zijn al een systeem en budget voor: het nieuwe GLB. En al kunnen daar nog honderd dingen aan verbeterd worden, er is zowel bij de politiek als bij boeren een breed draagvlak voor. We hoeven niemand te overtuigen.'

Annette Pancras, plaatsvervangend directeur bij de Regieorganisatie GLB, beaamt dit. 'Het is heel stimulerend om te zien dat veel boeren interesse hebben in ANLb.' Haar organisatie ondersteunt alle partijen die betrokken zijn bij de realisatie van het GLB 2023-2027 en stuurt op het bereiken van de doelen van het NSP.

'Er zit veel energie bij de boeren om te verduurzamen', zegt Pancras. 'Dat motiveert mij om vanuit de regieorganisatie mee te helpen om bijvoorbeeld alle fouten die nog in het systeem zitten op te lossen. Maar ook om te laten zien wat werkt en wat er wordt bereikt.'

Een cruciaal punt is het budget. Pancras: 'Voor de ecoregeling meldden zich in het eerste jaar veel meer boeren dan we hadden verwacht. Voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer zijn bij de collectieven inmiddels animolijsten, de nieuwe benaming van wachtlijsten.'

Klever knikt: 'Boeren willen nog veel meer doen aan agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Jonge boeren zien hier toekomst in. Ook omdat het vrijwillig is en we vanuit de collectieven heel precies samen met boeren kijken wat bij hen past en mogelijk is op hun perceel. En omdat we de administratie uit handen nemen. Die potentie moeten we benutten. De 500 miljoen euro extra voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer in het hoofdlijnenakkoord zien wij dan ook als een win-winsituatie voor boer en natuur.'

Betrouwbare partner

De BoerenNatuur-voorzitter hoopt dat de overheid kan worden gezien als een betrouwbare partner om diensten aan te verlenen. 'Dat is cruciaal om het leveren van groenblauwe diensten tot een succes te maken', stelt ze. 'We moeten overigens niet vergeten dat het beleid en de overheid zelf ook in transitie zijn. Daarom moeten we als boeren en beleidsmakers met elkaar in gesprek blijven, zodat we van elkaar weten en leren wat er speelt.'

Pancras vult aan: 'De boeren gaan nu hard met de uitvoering van groenblauwe diensten, ze leren veel in de praktijk. Ze hebben geen zin meer in nog meer pilots, ze willen gewoon aan de slag en het geleerde terug zien in het beleid. Als overheid moeten we zorgen dat we blijven samenwerken en niet achter gaan lopen. We overleggen met BoerenNatuur, bezoeken bedrijven en GLB-pilots en organiseren bijeenkomsten zoals de werkplaatsen van Netwerk Platteland. Maar zelf tempo houden blijft pittig, zeker nu het nieuwe kabinet nog niet bekend is.'

Botsing

Een belangrijke conclusie: soms zitten verschillende regelingen elkaar in de weg. Klever: 'Het kan bijvoorbeeld voordeliger zijn om mee te doen met de ecoregeling en deels te stoppen met agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Laat staan hoe sommige regels uit bijvoorbeeld de mestwetgeving het agrarisch natuur- en landschapsbeheer kunnen tegenwerken.'

Pancras reageert: 'Wij vinden dat net zo frustrerend als de boeren. We proberen zoveel mogelijk op de hoogte te zijn van die knelpunten. Wij kaarten die vervolgens weer aan bij de beleidsafdelingen. En we bespreken het in Brussel.'

Ook andere partijen

Groenblauwe diensten zijn nu nog geen verdienmodel, constateren Klever en Pancras. 'De betaling voor deze diensten moet hoger zijn dan een vergoeding van gemaakte kosten en inkomstenderving', geeft Klever aan. Maar, stellen ze vast, de verdiensten kunnen ook niet allemaal bij de overheid vandaan komen. Ze moeten ook van marktpartijen komen die de waarde van groenblauwe diensten kunnen verhogen.

Denk daarbij aan supermarktketens, banken en verwerkende coöperaties. 'Zij kunnen een hogere prijs of gunstigere voorwaarden geven aan boeren die duurzaamheidsprestaties leveren. Belangrijk is om hun systemen en het GLB op elkaar af te stemmen, zodat ze elkaar niet bijten en boeren niet voor elke partij iets anders moeten doen.'