Akkerbouwer laat zien hoe hij zich voorbereidt op certificeringsaudit

Even kijken bij het insectenhotel op het erf. 'Die kunnen we afvinken. We hoeven niet te controleren of er gasten zijn', zegt Beny van Waterschoot met een knipoog. 'Toch is de aanwezigheid van een insectenhotel een voorwaarde voor certificaten als PlanetProof en het Beter voor-keurmerk van Albert Heijn.'

Van Waterschoot is auditor bij Vinçotte-Kiwa. Hij bezoekt het akkerbouwbedrijf van Paul Versluijs in Scherpenisse op het Zeeuwse eiland Tholen voor de controle op verschillende certificaten. Het zijn er zes, zegt de akkerbouwer terwijl hij het rijtje naloopt dat Van Waterschoot op papier heeft staan. Het varieert van Global GAP, Grasp en PlanetProof, tot de Beter voor-keurmerken en VVAK voor de voedselveiligheid van akkerbouwgewassen.

Versluijs teelt op zijn bedrijf op 150 hectare vooral tafelaardappelen en daarnaast zaaiuien, peen, stamslabonen, suikerbieten en granen. Voor zijn tafelaardappelen, die hij via coöperatie PotatoNext afzet bij onder meer Albert Heijn, heeft hij de meeste certificaten nodig. Maar ook zijn uien, peen en stamslabonen laat de akkerbouwer in elk geval certificeren voor Global GAP en PlanetProof. De granen en suikerbieten vallen onder de standaard VVAK-certificering.

'Ik zie certificeren als iets dat bij mijn ondernemerschap hoort', aldus Versluijs. 'Het is een 'license to produce' en als sector een manier om te laten zien dat we voedselveiligheid serieus nemen. Mijn afnemers gebruiken mijn certificaten om zich te onderscheiden in de markt. Als het goed is, levert het voor mij een meerprijs op. Je moet het zo zien dat een koper die kan kiezen tussen twee vergelijkbare partijen, waarvan één met certificaat en de andere zonder, eerder kiest voor het gecertificeerde product.'

Versluijs erkent dat een goede controle meerwaarde geeft aan zijn certificaat. 'De slager mag niet zijn eigen vlees keuren. Mijn afnemers verwachten dat dit onafhankelijk gebeurt.' Elke voedselproducent kiest zelf een geaccrediteerde organisatie voor de audits en betaalt daar ook voor.

Geen politieagenten

Sinds enkele jaren maakt Versluijs gebruik van de diensten van Vinçotte. Hij krijgt eens per jaar bezoek van Van Waterschoot of een van zijn collega's. 'Als je op hoofdlijnen voldoet aan de eisen, is zo'n audit geen probleem. De auditors zie ik niet als politieagenten. Beny wijst er altijd rustig op als iets ontbreekt of niet klopt en denkt vaak mee over bedrijfsprocessen die beter of efficiënter kunnen.'

Voorafgaand aan een audit zorgt Versluijs dat zijn administratie op orde is. Op zijn tablet gebruikt de akkerbouwer het programma Agriplace waarin vragenlijsten van de certificeringen staan. 'Dit programma is up-to-date en zo weet ik precies wat van mij verwacht wordt en wat nieuwe eisen zijn.'

Gaandeweg het jaar verzamelt Versluijs de documenten die nodig zijn. 'Het gaat bijvoorbeeld om rapporten van keuringen van mijn spuitmachine of brandblusser, mijn spuitlicentie of de rekeningen voor diesel en gewasbeschermingsmiddelen en een certificaat veilig werken van mijn loonwerker. Noem maar op.'

De middelenlijsten voor enkele keurmerken kan de ondernemer koppelen aan zijn teeltmanagementsysteem CropVision. Tijdens het groeiseizoen ziet hij dan hoe vaak hij bepaalde middelen nog kan toepassen en krijgt hij waarschuwingen over spuitintervallen en veiligheidstermijnen. Zelf werkt de akkerbouwer dagelijks zijn teeltregistratie zo goed mogelijk bij.

Van Waterschoot is zeventien jaar werkzaam als auditor, waarvan de laatste jaren voor Vinçotte. Hij komt vooral op akker- en tuinbouwbedrijven in het zuidwesten van het land. In zijn werk merkt hij dat het gros van de boeren en tuinders geleidelijk beter de meerwaarde van certificeringen inzien.

'Het blijft een feit dat telers het vooral doen omdat de markt erom vraagt en niet omdat ze het zo graag willen. Maar het verzet tegen certificeren is veel minder dan tien jaar geleden', stelt de auditor.

Verzamelen en uploaden

Een auditbezoek wordt door Van Waterschoot zo'n zes weken van te voren aangekondigd. Ondernemers kunnen zich dan voorbereiden. Verzamelen en uploaden van de gevraagde documenten zorgen er volgens de auditor voor dat de controle vlotter verloopt. 'Het is belangrijk dat de informatie klopt en dan maakt het niet zoveel uit of telers alles digitaal invullen of op papier.'

Bij een audit begint Van Waterschoot met de zwaarste certificering. Hij neemt meteen de vragen mee die ook van toepassing zijn op andere certificaten, zoals een check op arealen en teeltgegevens. 'Voor ons is het heel eenvoudig: zaken die niet in orde zijn, gaan wij niet goedkeuren. Als dat het geval is, moeten telers opnieuw bewijzen aanleveren. Voor beide partijen kost dat meer tijd en het maakt de controle duurder. Dat geldt ook als ik vanwege een afkeuring een bedrijf nog een keer moet bezoeken.'

Enkele aandachtspunten

Op het bedrijf van Versluijs zijn slechts een paar aandachtspunten. Vorig jaar was een verbandtrommel over de datum en leende hij een medewerker van een collega, waarvoor enkele gegevens misten.

Op het erf en in de bedrijfsgebouwen worden machines gecheckt op bijvoorbeeld keuringsstickers en bekijkt Van Waterschoot de middelenkast. 'De voorraden moeten overeenkomen met wat op papier staat. Maar het ziet er allemaal goed uit', constateert hij tevreden. 'Ook dat kunnen we afvinken.'

Registratieprogramma ondersteunt certificeringsproces

Het gebruik van teeltmanagementsystemen heeft volgens auditor Beny van Waterschoot voordelen tijdens een controle. 'Veel data die nodig zijn voor verschillende certificaten kunnen telers dan gemakkelijk en snel laten inzien. Ook kan het telers helpen op voorhand fouten te voorkomen en niet dat die pas blijken achteraf bij de controle. Alles staat of valt natuurlijk met het zorgvuldig en op tijd bijwerken van de registratie.'

Leon Spätjens is blij met de ervaringen van de auditor. Spätjens is productmanager bij AgroVision dat het bedrijfsmanagementsysteem CropVision op de markt brengt en ondersteunt. 'Als telers hun digitale bedrijfsregistratie goed op orde hebben, kan het certificeringsproces in de regel efficiënter en effectiever worden uitgevoerd.'

Een voordeel bij het certificeren is volgens Spätjens dat telers gegevens over hun bedrijf en bouwplan maar één keer hoeven invoeren en meerdere keren kunnen gebruiken. Naast data delen met afnemers of adviseurs, kunnen data van toeleveranciers en onderzoekslaboratoria automatisch worden ingelezen.

Voor de belangrijkste certificaten zijn in CropVision toegespitste rapporten beschikbaar, zegt Spätjens. Dat betreft ook de registratie voor de gewasbescherming. 'Bij elke bespuiting is er controle op dosering, aantal bespuitingen en totale hoeveelheid middel in een seizoen. Ook kan de teler de reden van een bespuiting invoeren en onder welke weersomstandigheden dat is gebeurd. Het geregistreerde middelengebruik en de inkoopgegevens vormen bovendien de basis voor de voorraadadministratie van middelenkasten.'