Biologische akkerbouwer legt CO2 vast met miscanthus

In Wamel, in het Land van Maas en Waal, heeft Bart-Jan de Lorijn een kleinschalig biologisch akkerbouwbedrijf dat hij runt naast zijn werkzaamheden als agrarisch makelaar bij Agrivesta. Hij was vorig jaar op zoek naar een nieuw gewas dat weinig arbeid vergt en past bij zijn kwelgevoelige bodem aan de Waal, waar bij hoge waterstanden water insijpelt.

Daarbij kwam de Gelderse akkerbouwer in contact met de koolstofboeren van Carbon Farmers, een Nederlands collectief van agrarisch ondernemers. Dat heeft ertoe geleid dat hij in mei vorig jaar 4 hectare Miscanthus giganteus, in de volksmond ook wel olifantsgras genoemd, heeft aangeplant.

‘Ik vind het leuk om met nieuwe dingen te experimenteren’, zegt de ondernemer, die geïnspireerd is geraakt door business developer Lars Hillewaere van Carbon Farmers. De Lorijn ziet hem als aanjager voor het verwaarden van langdurige koolstofvastlegging in bodem en gewas.

Die verwaarding gebeurt door de verkoop van koolstofcertificaten aan bedrijven die hun broeikasgasemissies zelf al terugbrengen en de restuitstoot willen compenseren. Denk aan het Noord-Brabantse Van Happen Containers en Harrier Accountancy & Bedrijfsadvies in Groningen.

Carbon Farmers zet ook samenwerkingen op met bedrijven die de geoogste miscanthus inzetten voor onder andere strooisel en mulch. Of als biobased grondstof voor papiervervangers en bio-asfalt, zoals het Arnhemse Miscancell.

Cradle Crops

Bij de aanplant in mei 2022 en de teelt heeft De Lorijn via Carbon Farmers naar volle tevredenheid begeleiding gekregen van Filip Baecke van Cradle Crops in het Zeeuwse Westdorpe, dat al sinds 2010 pioniert met de teelt van miscanthus als grondstof voor biobased toepassingen.

Het bedrijf ondersteunt andere ondernemers met kennis en ervaring, uitgangsmateriaal en gespecialiseerde plantmachines. ‘Filip heeft mij gewaarschuwd dat de aanplant in de eerste maanden veel aandacht vraagt. Dat had ik wel een beetje onderschat.’

De akkerbouwer legt uit dat de aanplant allereerst kostbaar is en een goed zaaibed vereist. Daarna is het noodzakelijk veel aandacht te besteden aan het aanslaan van de wortelstokken, voldoende water en het tegengaan van onkruid. Afgelopen winter heeft hij de miscanthus laten klepelen en de gewasresten als een soort mulchlaag over het perceel verdeeld.

Weinig werk

‘Er had zich al een flinke kluwen wortels onder de grond had gevormd, zodat ik volgend jaar hoop te kunnen oogsten’, zegt De Lorijn. ‘Daarna verwacht ik weinig werk meer aan de teelt te hebben, uitgezonderd de jaarlijkse oogst in het voorjaar.’

Het voordeel van zijn aansluiting bij Carbon Farmers vindt De Lorijn dat zij zich inzetten voor verwaarding van koolstofcertificaten en dat hij zijn geoogste miscanthus gegarandeerd via hen kan verkopen, terwijl het hem als ondernemer ook vrij staat om zelf op zoek te gaan naar een afnemer.

Biobased bouwen

De Lorijn: ‘De enige voorwaarde voor certificaten voor het gewas zelf is dat de oogst terechtkomt in een toepassing die lang meegaat en tientallen jaren CO2 vasthoudt. Dan kom je automatisch uit bij biobased bouwmaterialen. Mijn ultieme wens is de inzet voor constructief plaatmateriaal.’

De akkerbouwer ziet zeker op de lange termijn mogelijkheden voor biobased bouwen, dat nog volop in ontwikkeling is. Daarom is hij tevreden met de huidige mogelijkheden tot verwerking in bio-asfalt, hygiënepapier en isolatiemateriaal.

‘Net als Bart-Jan vind ik het een van de leukste toepassingen’, geeft Hillewaere van Carbon Farmers aan. ‘Dus een van onze uitdagingen is om bouwpartijen te vinden waar we mee kunnen samenwerken.’

Veel kansen

De business developer ziet sowieso veel kansen voor het gewas, omdat het veelzijdige miscanthus ook op andere manieren nuttig kan zijn. Van laagwaardiger gebruik als brandstof, stalstrooisel of potgrond tot hoogwaardiger inzet als grondstof voor papier, voedingsstoffen en zelfs in de chemische of farmaceutische industrie.

De deelname aan Carbon Farmers heeft de kijk van De Lorijn op duurzame landbouw niet veranderd, omdat hij daar al langer mee bezig was. Hij vindt het verrijkend om met een nieuw gewas te werken en onderling kennis uit te wisselen.

De toekomst voor miscanthus en andere biobased gewassen ziet De Lorijn positief in, hoewel het lang heeft geduurd sinds pioniers zo’n twintig jaar geleden met de teelt begonnen. Inmiddels is er veel over geschreven en is er meer inzicht in de toepassingen. ‘We springen nu op een rijdende trein die goede perspectieven biedt.’

Van 100 naar 150 euro per ton

Ook Hillewaere schat de verwachte opbrengsten voor boeren die miscanthus verbouwen gunstig in. ‘Twee jaar geleden bracht het 100 euro per ton ruw product op, maar inmiddels is dat 150 euro per ton.’ Hij verwacht dat die stijgende lijn zich de komende jaren voortzet.

Carbon Farmers heeft bijvoorbeeld de afspraak met Miscancell dat de opbrengst voor de aangesloten agrarisch ondernemers jaarlijks automatisch positief wordt geïndexeerd. Bovendien geeft Miscancell aan meer te willen uitkeren aan de telers zodra de afnemers hiervoor meer gaan betalen. En dat ligt in de lijn der verwachtingen, gegeven de toenemende vraag.

Miscanthus is niet voor iedereen

De Lorijn denkt dat de teelt van miscanthus niet voor alle agrarische bedrijven is weggelegd, maar afhankelijk is van de regio, grondsoort en het type ondernemer. Het gewas is geschikt voor incourante percelen, met de beste opbrengsten bij een vruchtbaardere grondsoort.

De Gelderse ondernemer stelt daarnaast dat het niet zinvol is ‘snippers’ land in te zetten, omdat minstens 2 tot 3 hectare nodig is om de vaste kosten eruit te halen. ‘Verder moet het je liggen en bij je bedrijfsvoering passen.’