Friese gedeputeerden proberen boeren weer aan tafel te krijgen

Terwijl stikstofbemiddelaar Johan Remkes woensdag overleg voerde met boerenorganisaties, hadden de Friese gedeputeerden Douwe Hoogland (PvdA) en Klaas Fokkinga (FNP) een 'verkennend gesprek' met mensen van gemeente Ooststellingwerf en boeren uit Zuidoost-Friesland over hoe uit de stikstofimpasse te komen. Vlak voor de zomer stapten daar tweehonderd boeren op tijdens een informatiebijeenkomst.

We merken dat individuele boeren wel willen praten over hun toekomst, maar in een groep is het lastiger

Klaas Fokkinga, landbouwgedeputeerde in Friesland

Was u meer toe aan het reces dan andere jaren?

Fokkinga: 'Het was erg druk voor het reces. Voor mij was het een bewuste keuze om meteen twee weken naar Schotland te gaan. In een andere omgeving, om tot rust te komen.'

Hoogland: 'Thuis zijn is voor mij vakantie. Gewoon tijd hebben voor een bakje koffie, heerlijk. Zowel Fokkinga als ik hebben hebben gesprekken gevoerd met individuele boeren om gevoel bij de situatie te krijgen.'

Hoe groot is de stikstofproblematiek in Friesland?

Fokkinga: 'Alle elf stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden staan onder druk. Wij hebben gekozen voor een Friese aanpak. De doelstelling van het Rijk, 50 procent minder stikstofuitstoot, hanteren wij ook.'

Hoogland: 'Naast 25 procent generieke maatregelen in alle sectoren betekent dat dat we in Zuidoost-Friesland meer doen dan in de rest van de provincie. We willen er 50 procent stikstof reduceren. Op welke manier we dat gaan doen, daarop wil ik nog niet vooruitlopen. Dat gaan we in overleg met het gebied doen.'

Krijgt u de boeren in dat gebied wel weer aan tafel, nadat ze massaal wegliepen?

Hoogland: 'Dat moet heel zorgvuldig gebeuren. Onze communicatie is niet altijd subliem geweest. De bijeenkomst was niet geslaagd. Het begon al dat we op veel minder boeren hadden gerekend dan dat er kwamen. Dat het zo escaleerde, verraste mij.'

Fokkinga: 'We merken dat individuele boeren willen praten over hun toekomst. In een groep is het lastiger. Dan ervaren ze druk. Of boeren weer aan tafel willen, ligt ook aan wat uit de gesprekken met Remkes en de brieven van landbouwminister Henk Staghouwer komt. Dat bepaalt voor een groot deel de sfeer.'

Verwacht u dat Remkes met een oplossing komt?

Fokkinga: 'Remkes is een goede politicus die in staat is de zaken vlot te trekken. Ik verwacht dat hij de angel eruit trekt door bijvoorbeeld de kritische depositiewaarde als richtlijn te gebruiken en niet als keiharde norm.'

Hoe gaat u voor meer draagvlak zorgen?

Hoogland: 'Uiteindelijk moeten we zover komen dat een boer denkt: deze boot wil ik niet missen. De scope moet op zijn toekomst, omgeving en ondernemerschap liggen.'

Fokkinga: 'Veel boeren willen wel anders, maar weten niet hoe. We moeten voorkomen dat ze het gevoel hebben in een keurslijf te zitten. Er is niet één juiste weg om stikstof te reduceren.'

Hoogland: 'Het Nationaal Programma Landelijk Gebied bevat meer dan alleen de stikstofopgave. Het gaat ook over water en klimaat. Daar zie ik ook zeker kansen om boeren perspectief te bieden. Kijk naar het Fochteloërveen. Niet alleen het natuurgebied heeft behoefte aan water, ook boeren. Daar kan wateropvang worden gerealiseerd. Dan zijn we toekomstgericht bezig.'

Hoe ziet perspectief bieden er verder uit?

Hoogland: 'De gebiedsgerichte aanpak zie ik als een hernieuwde ruilverkaveling. Het betekent extensiveren, waaraan je gemakkelijk water-, biodiversiteits- en klimaatopgaven kunt koppelen. Ook innovatie moet een plek krijgen, zolang regelgeving hiervoor 100 procent juridisch is dichtgetimmerd. Er is 25 miljard euro voor om dit voor elkaar te krijgen. Ik denk dat de landbouw zich in de handen moet wrijven met zoveel geld.'

Hoeveel animo is er voor de stoppersregeling?

Fokkinga: 'We hebben tussen de vijftig en zestig reacties gehad. Voor de eerste tranche hebben zich 25 ondernemers gemeld. Met twee komen we eruit. Deze varkenshouder en melkveehouder bij Natura 2000-gebied Bakkeveense Duinen kopen we uit. Doordat er best wat belangstelling is van boeren om te stoppen, verwachten wij dat we op natuurlijke wijze stikstofruimte vrij kunnen maken. Onteigenen is voor ons niet aan de orde.'

Gaat u 1 juli 2023 halen om de gebiedsgerichte plannen in te leveren?

Fokkinga: 'Daar plaatsen we onze vraagtekens bij. We hebben nadrukkelijk om een tweetrapsraket gevraagd. Een contourenplan moet de basis vormen, zodat we het enkele maanden daarna kunnen verfijnen.'

Is een latere deadline voor het halen van de stikstofdoelen wenselijk?

Fokkinga: 'Wat ons betreft wordt de deadline voor het halen van de stikstofdoelen 2035. We kunnen dan in 2030 bijvoorbeeld een tussendoel stellen dat 40 procent van de stikstofuitstoot gereduceerd moet zijn.'

Hoogland: 'Dat betekent niet dat we op onze handen moeten gaan zitten. Een boer schiet er niet veel mee op als de deadline wordt uitgesteld. We moeten gewoon aan de slag.'

Heeft u voldoende mankracht in huis?

Fokkinga: 'Personeel vinden is een probleem. Provincies, waterschappen en gemeenten vissen in dezelfde vijver. We denken eraan om samen te gaan werken in de uitwisseling van personeel. Dat moeten we heel slim doen.'