Vleesvee fokken op natuurlijke geboorten krijgt vorm

Bekkenmatenmeter Bert van Abeelen meet met een pelvimeter de binnenbekkenmaten van een koe. Hij noemt twee getallen. 'Deze bekkenhoogte en bekkenbreedte zijn zeker niet verkeerd', zegt hij tegen Belgisch Witblauw-vleesveehouder Millo van Schaijk in het Brabantse Sint-Oedenrode,voorzitter van de foktechnische commissie BWB en eigenaar van de koe.

Van Abeelen heeft in de afgelopen jaren bekkens gemeten bij koeien van zo'n driehonderd deelnemers aan het project 'Bewust Natuurlijk Luxe'. Doel van dit project is om door het fokken op ruime bekkenmaten te komen tot meer natuurlijke geboorten van kalveren en daarmee het aantal keizersnedes te verminderen.

Selecteren

Het project startte in 2006 met een pilot en sinds 2015 is het huidige project bezig. Dit heeft al fokwaarden opgeleverd voor koeien en stieren. Veehouders met runderen van deze dikbilrassen kunnen daarmee bewust op natuurlijke geboorten selecteren.

De fokwaarde van de stier wordt op basis van de bekkenmaten van zijn dochters bepaald. 'Een koe heeft een ander soort bekken dan een stier en er is geen link tussen de bekkenmaat van een stier en zijn dochters', legt Van Abeelen uit.

Sinds vorig jaar zijn ook van jonge stieren verwachtingswaarden bekend op basis van afstamming.

In de kinderschoenen

Omdat het project 'Bewust Natuurlijk Luxe' met de eerste fokwaarden in de kinderschoenen staat, is het lastig om direct een enorme vooruitgang te boeken, stelt projectleider Saskia Scheer van LTO Noord. 'Er zijn fokkers die denken dat kalveren na een eerste meting direct natuurlijk geboren worden. Dat kan natuurlijk niet', zegt ze.

'Met de feitelijke maten en de fokwaarden kunnen ondernemers pas beginnen met het selecteren van koeien op bekkenmaat en daar een stier bij kiezen. Het is niet voor niets dat we 25 jaar de tijd hebben om van pakweg 10 procent keizersnedes naar 50 procent te gaan. Die tijd heb je zeker nodig.'

Te strenge selectie

Volgens Scheer hebben ondernemers niet de keuze om volop op natuurlijke geboorte in te zetten. 'Het zou een te strenge selectie zijn om alle dieren met krappe bekkens niet voor de fokkerij in te zetten. Daarbij bepaalt de ondernemer zelf de fokkerijstrategie op zijn bedrijf.'

Van Abeelen: 'Iedere ondernemer heeft ook koeien met een krapper bekken. Het is met zo'n koe een lange weg om dan naar een ruimer bekken te gaan met behoud van overige eigenschappen. Of je moet een extreme stier pakken, maar dat valt niet mee. In de praktijk zie je dat een minder voor afkalven geschikte foklijn wordt aangehouden, waarbij deze niet wordt ingezet voor het 'Bewust Natuurlijk Luxe'-doel.'

Combinatie met goed exterieur

Daarbij weet Van Abeelen dat er meer eigenschappen zijn waarop wordt gefokt. 'Veel ondernemers willen best richting 'Bewust Natuurlijk Luxe', maar met behoud van kwaliteit. Gelukkig is de combinatie van een goed exterieur en ruime bekkens goed te doen, dat is bij beide rassen in de keuringsring te zien', zegt hij.

'Een aantal veehouders is ook actief met natuurlijke geboorten bezig. Een ondernemer met Belgisch Witblauw, die het gewoon afkalven al langer als belangrijk ervaart, weet zelfs 43 procent natuurlijke geboorten te halen. Bij sommige andere ondernemers wordt hier niet eens over gesproken en wordt standaard de keizersnede toegepast.'

Draagvlak

Uit een evaluatie van fase 1 van dit project kwam naar voren dat er zeker draagvlak is voor natuurlijke geboorten. Van Abeelen ziet dit in de praktijk.

'Steeds meer vleesveehouders grijpen niet meer standaard naar de keizersnede en beginnen met het opvoelen van de koe. Is de koe voldoende ontsloten, perst ze en hoe breed is het kalf ten opzichte van het bekken? Wat voor kalveren geeft de vader? Langgerekte of korte brede? Doordat ondernemers zichzelf die vragen stellen, zijn ze bewuster bezig met het wel of niet natuurlijk ter wereld laten komen van het kalf.'

Stip aan de horizon

Toch is er nog een hele weg te gaan. 'De foktechnische stip aan de horizon is een mogelijk genetisch omslagpunt. Daarbij is het genetisch niveau voor bekkenmaten van de totale veestapel in ons land zo dat er geen slechte dieren meer zijn en iedere stier ruime bekkens vererft. Dat duurt nog even. We zijn op dit moment vooral nog bezig met de bewustwording van ondernemers', zegt Scheer.

'Uit een eerste evaluatie door Wageningen University & Research blijkt dat hier al mooie stappen zijn gezet. Ook is er, mede hierdoor, al een lichte genetische trend naar ruimere bekkens. Maar die stip aan de horizon is ver weg.'