LTO pleit voor neutrale overgang nieuwe fosfaatwet

In de nieuwe situatie wordt de fosfaattoestand voor bouwland niet langer bepaald op basis van een Pw-getal, maar een P-Al- en P-CaCl2-bepaling. Voor sommige bedrijven wordt de fosfaatgebruiksruimte daardoor lager dan voorheen. Dit blijkt uit een inventarisatie door Eurofins Agro op basis van de verschillen tussen de oude en de nieuwe regelgeving.

'Uit de inventarisatie blijkt dat het merendeel van de bedrijven er wat betreft de fosfaatgebruiksruimte op vooruitgaat. Er zijn verschillen tussen grasland, maisland en akkerbouw. Vooral in het zuidwesten van Nederland kan de gebruiksruimte voor akkerbouwers lager uitvallen in de nieuwe situatie, terwijl Noordoost-Nederland er gemiddeld op vooruitgaat', meldt Eurofins Agro.

Klassenindeling

Het ministerie van LNV heeft bij de wijziging van de klassenindeling gestreefd naar een neutrale overgang wat betreft plaatsingsruimte op nationaal niveau. Gemiddeld klopt dat misschien, maar voorzitter Jaap van Wenum van LTO-vakgroep Akkerbouw vindt dat de grote verschillen in sommige gebieden om een oplossing vragen. 'Op de klei missen telers soms tientallen procenten gebruiksruimte.'

Ten Cate vindt de voorgestelde klassenindeling voor het zuidwesten van het land rampzalig. 'De fosfaatruimte op kleigronden is al laag. Er is al meer afvoer van fosfaat dan aanvoer. Met de nieuwe fosfaatindicator gaan we er nog eens 10 tot 15 procent op achteruit en sommige bedrijven nog meer. Veel akkerbouwers maken zich hier zorgen over.'

Enorme uitschieters

De nieuwe gecombineerde fosfaatindicator laat ten opzichte van het huidige Pw-getal voor de akkerbouw enorme uitschieters naar boven en naar onderen zien. 'Er is geen peil op de trekken, het voelt niet goed en het is te belachelijk voor woorden. We kunnen daar als LTO niet akkoord mee gaan', vindt Ten Cate. 'De uitschieters moeten eruit. We willen goede fosfaatnormen en een neutrale overgang.'

Voor zijn eigen bedrijf van circa 100 hectare zou de Zeeuwse akkerbouwer te maken krijgen met 14 procent minder fosfaatplaatsingsruimte, schat hij in. 'Dat is een groot verlies voor het bedrijf. Je kunt daardoor met drijfmest en compost minder organische stof aanvoeren, terwijl we dat hard nodig hebben. Met de nieuwe eisen hebben we straks omgerekend op 14 hectare een tekort aan fosfaat.'

Meer kunstmest

Minder fosfaat is slecht voor het hele bouwplan, geeft Ten Cate aan. 'We spreiden dierlijke mest en compost zo goed mogelijk om het fosfaat in de bodem goed op peil te houden. Vooral voor de teelt van aardappelen wenden we organische meststoffen aan. Als de fosfaateisen nog strakker worden, moeten we meer kunstmest gaan gebruiken en dat moet je toch eigenlijk niet willen.'

Een lagere fosfaatgebruiksruimte is volgens de akkerbouwer niet nodig omdat fosfaat in het zuidwesten van het land geen probleem is in het oppervlaktewater. 'De regels hebben in dit gebied geen invloed op de waterkwaliteit', zegt Ten Cate. 'Je moet als teler de aanvoer van fosfaat afstemmen op de afvoer. Met de nieuwe gecombineerde fosfaatindicator krijgen we het met die invulling extra moeilijk.'

Berekeningen

Akkerbouwer en NAJK-bestuurder Leendert Jan Onnes uit het Groningse Finsterwolde is niet echt verrast door de enorme uitschieters op de kaartjes van Eurofins Agro. Het komt in grote lijnen overeen met de berekeningen die binnen de agrarische jongerenorganisatie al eens eerder zijn uitgevoerd.

'In het noorden van het land zijn de gevolgen van de nieuwe fosfaatindicator verschillend. Op de klei pakt het in Friesland zwaarder uit dan in Groningen, maar per deelgebied zijn er grote verschillen.'

Voor zijn eigen bedrijf denkt Onnes dat de fosfaatplaatsingsruimte redelijk gelijk blijft. 'Ik zie wel dat de fosfaatgehalten van de bodem langzaam dalen. Als de fosfaatruimte aan de krappe kant is en de opbrengsten van de gewassen stijgen in de loop der jaren, dan wordt de fosfaatafvoer groter dan de aanvoer. We hebben eigenlijk meer fosfaatruimte nodig.'

Compost

Gemiddeld 10 tot 15 procent achteruitgang in het zuidwesten van het land vindt de akkerbouwer behoorlijk fors. 'Ik kan mij goed voorstellen dat Jaap van Wenum daar moeite mee heeft. Veel boeren zitten wat betreft fosfaat al krap. Bij gebruik van compost telt de helft van het fosfaat mee. Door de nieuwe regels wordt het lastiger om een keuze te maken. Het zou mooi zijn als fosfaat in compost helemaal niet mee zou tellen.'

Voor bedrijven die te maken krijgen met een lagere fosfaatgebruiksruimte, is er volgens Eurofins Agro een 'tijdelijke oplossing'. De overheid heeft onlangs laten weten dat de fosfaatbepalingen bemonsterd tot en met 31 december 2020 nog vier jaar geldig zijn. Hiermee kan de komende vier jaar nog gebruik worden gemaakt van de huidige fosfaatklasse. Analysecijfers uit 2020 zijn namelijk geldig tot 2024.

Geen tijdelijke oplossing

Ten Cate ziet een extra bemonstering niet als een tijdelijke oplossing. 'Ik vindt het raar dat een commercieel bedrijf gaat roepen dat we nieuwe fosfaatbepalingen moeten vaststellen.'