Sluiting VIC Sterksel vertrekpunt nieuw begin

In januari sluit het Varkens Innovatie Centrum (VIC) in Sterksel na vijftig jaar de deuren. De laatste van de proefboerderijen voor de varkenshouderij gaat dicht, nadat eerder al de locaties in Lelystad (2006) en Raalte (2009) werden afgestoten. De exploitatie werd te duur en de ligging van het VIC naast een natuurgebied maakt nieuwbouw en uitbreiding onmogelijk.

De sluiting van het VIC betekent niet het einde van varkensonderzoek in Nederland. Voor het beantwoorden van veel onderzoeksvragen zijn alternatieven, zegt Gert van Duinkerken van Wageningen Livestock Research op Varkens.nl. Hij noemt het gebruik van gegevens van praktijkbedrijven, modellen of moderne technieken zoals complexe celsystemen waarmee in een laboratorium onderzoek naar de darmfunctie wordt uitgevoerd.

Faculteit Diergeneeskunde

Ook is Wageningen Livestock Research in overleg met de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht over een gezamenlijk onderzoeks- en onderwijscentrum voor tweehonderd zeugen. De faculteit verzorgt praktijkonderwijs op proefboerderij De Tolakker waar de varkensstallen aan vervanging toe zijn. De haalbaarheid van deze plannen moet dit najaar duidelijk worden.

Voor het varkensonderzoek is het najaar sowieso een belangrijke periode. Begin november beslist de Topsector Agri & Food over de financieringsaanvraag voor het programma 'Vitale varkenshouderij' en over andere aanvragen voor publiek-private samenwerking.

Toekomst

Die financiering noemt Van Duinkerken cruciaal voor de plannen. Een onderzoekslocatie financieren en ontwikkelen is één. 'Maar je moet een doorkijk maken naar de komende vijftien tot twintig jaar. Meerjarige programmering, financiering en up-to-date faciliteiten bieden meer zekerheid dat samenwerkende partijen de lasten samen op kunnen brengen.'

Over een alternatief voor het VIC wordt al jaren gesproken. Dat het centrum sluit voordat er een alternatief is, is zoals het is, geeft Van Duinkerken aan. 'Een onderzoekslocatie als Sterksel heeft haar waarde voor de sector bewezen, maar dit soort processen kosten tijd en commitment van veel partijen.'

Achterstand

Van Duinkerken is niet bang dat het vacuüm dat nu in het fundamentele onderzoek ontstaat, Nederland op achterstand zet. Onderzoek wordt ook al langer gedaan bij partners met een eigen onderzoekslocatie zoals ILVO in België en de diervoedersector, maar ook bij bijvoorbeeld Schothorst Feed Research of het voormalig proefstation in Lelystad.

Een recent voorbeeld van zo'n samenwerking met een testlocatie in de praktijk is het onderzoek naar de invloed van licht op het welzijn van varkens op proefbedrijf De Hoeve van Keten Duurzaam Varkensvlees. Onderzoek doen is duur, zegt Van Duinkerken en samenwerken vergroot de betaalbaarheid.

CoViVa

Belangrijke partner voor toekomstig onderzoek in de varkenshouderij is de Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa). CoViVa inventariseerde al het lopende onderzoek en onderzocht met het Actieplan Vitalisering Varkenshouderij voor ogen waar kennisleemten zitten. Die analyse vormt onder andere de basis voor de onderzoeksaanvraag waarover de Topsector Agri & Food begin november beslist.

Dat totaalplaatje noemt Alfred van Lenthe van CoViVa belangrijk. Op basis daarvan wordt ook bepaald via welk spoor – topsectoren, klimaatenveloppen, regiodeals, enzovoorts – onderzoek het best kan worden ingezet. 'Onderzoek dubbel doen is weggegooid geld. Kwaliteit staat daarbij voor ons voorop.'

Varken als kringloopdier

De onderzoeken die CoViVa heeft ingediend, hebben te maken met het varken als kringloopdier, klimaat en energie, en gezondheid en welzijn. Het varken als kringloopdier speelt in de toekomstbestendigheid en de voortrekkersrol van de Nederlandse varkenshouderij in de wereld een grote rol.

Daarover is een groot aantal partijen in de varkenshouderij het hartgrondig met elkaar eens. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid met de boer-tot-bordstrategie slaat daar ook op aan. 'Daarin zijn al publiek-private samenwerkingen uitgevoerd en landbouwminister Carola Schouten stelt daarvoor ook extra middelen beschikbaar', zegt Van Lenthe.

Basis voor onderzoek

Van Duinkerken: 'Varkens zetten grote volumes reststromen en coproducten om in hoogwaardig voedsel. Het varken als kringloopdier in een diervriendelijke houderij met oog voor de leefomgeving en voldoende verdienvermogen. Dat is de ontwikkelrichting en de basis voor het onderzoek.'

Van Lenthe vult aan: 'Noordwest-Europa is onze belangrijkste afzetmarkt. Daar is een groeiende behoefte aan varkensvlees dat maatschappelijk verantwoord is geproduceerd. Met circulariteit moeten wij ons in de wereld kunnen profileren.'