Openheid helpt schade PED in te dammen

Achtergrond Varkens Ilona Lesscher 21 nov 2019 om 11:30uur

Porcine Epidemic Diarrhea (PED), is niet meldingsplichtig. Het is een bedrijfsgebonden aandoening die niet besmettelijk is voor mens of andere dieren. Openheid van zaken is niet noodzakelijk, maar is wel erg gewenst, zeggen verschillende varkensdierenartsen. Openheid kan namelijk helpen om de gevolgen van PED in te dammen.

Jaren was Nederland vrij van PED tot de ziekte in november 2014 weer de kop opstak. Het virus kwam waarschijnlijk over vanuit Duitsland. In 2017 ging het om 60 gevallen. In 2018 - toen de winter milder was - om 25, meldt Royal GD. Die gaat ervan uit dat de ziekte in Nederland blijvend zal voorkomen.

• Lees ook: 'PED rondrijden kost de varkenshouderij veel geld'

28 dagen overleven

Het voornaamste symptoom van PED is de waterige diarree die bij alle leeftijden kan voorkomen. Mestonderzoek kan de diagnose bevestigen. PED kan in zowel mest als in andere milieus langere tijd overleven. Afhankelijk van de temperatuur overleeft het virus in mest en natte voeders 28 dagen en in water en droog voer 7 dagen.

Het PED-virus overleeft buiten de gastheer vooral bij lagere temperaturen. Het kan zelfs vriestemperaturen overleven. De herfst- en wintermaanden zijn daarom de meest kritieke voor verspreiding. Een effectief vaccin is er niet. Varkens die de besmetting hebben doorgemaakt, bouwen voor vijf tot zes maanden immuniteit op. Daarna kunnen ze opnieuw besmet raken.

'Voorkomen is in alle gevallen beter dan genezen'

Verschillende routes

In 2014/2015 deed GD onderzoek naar de meest waarschijnlijke route hoe de eerste 50 bedrijven besmet zijn geraakt. Er bleken verschillende routes te zijn. Voor vleesvarkenbedrijven komt transport als belangrijke infectieroute naar voren. Maar ook mestbeweking en ongedierte worden genoemd, omdat in mest massaal veel virus aanwezig is. 'Een klein beetje mest kan grote gevolgen hebben', merkt Rita Schuttert-Wilps van veterinair dienstverlener De Oosthof op.

Een vleesvarkensbedrijf waar PED rondgaat, kan weer vrij worden zonder dat het bedrijf volledig wordt leeggedraaid. Voor een vermeerderingsbedrijf ligt dat een stuk lastiger. Onmogelijk is het echter niet, geven dierenartsen aan. Het succes staat of valt met interne biosecurity.

Niet aangifteplichtig

PED is niet aangifteplichtig. Het staat te boek als een bedrijfsgebonden ziekte, waaraan alleen de ondernemer openbaarheid mag geven. Toch gaan er steeds vaker stemmen op die pleiten voor het informeren van relaties en buren. De schade voor de keten kan daardoor aanzienlijk worden beperkt.

GD berekende dat een PED-besmetting voor een bedrijf met duizend vleesvarkens in 2015 gauw 10.000 tot 15.000 euro schade betekende. Voor een bedrijf met 500 zeugen ging dat toen richting de 30.000 tot 40.000 euro. Onder de huidige marktomstandigheden liggen die bedragen fors hoger.

Amerikaans voorbeeld

'In Nederland hebben we niet de cultuur om elkaar te informeren of te waarschuwen voor uitbraken van ziektes zoals PED of PRRS', merkt Manon Houben van GD op. Als voorbeeld van hoe het zou kunnen, haalt ze Amerika aan. Daar waart weliswaar een agressievere vorm van PED rond, maar geldt een informeerplicht net zoals die daar geldt voor PRRS.

Ook GD hamert in de PED-protocollen op het belang van communicatie. 'Struisvogelpolitiek is een mens eigen. Misschien schaamt een ondernemer ze zich ervoor, maar wanneer jij je relaties en buren inlicht, kunnen zij hygiënemaateregelen treffen. Daarmee is alles te winnen', merkt Otto Schreurs van AdVee dierenartsen op. Het risico dat andere bedrijven besmet raken, kan zo worden ingeperkt.

Hygiëneprotocollen

Voor Schuttert-Wilps hoort elkaar informeren bij een moderne varkenshouderij. Voorkomen is in alle gevallen beter dan genezen, is het adagium. Daarom heeft elke schakel voor zijn deeltje in de keten een hygiëneprotocol opgesteld. Die zijn terug te vinden op de websit van GD met alle PED-informatie.

Bewustwording is een sleutelwoord bij PED. Een besmet bedrijf krijgt daarom het advies speciale aandacht te geven aan het informeren van medewerkers. PED heeft consequenties voor hun manier van werken; schoon naar binnen en schoon naar buiten.

Vervoersbewegingen

In de vervoersbewegingen kan een bedrijf met PED mee blijven draaien, maar ook hier geldt dat bepaalde maatregelen in acht moeten worden genomen. Bijvoorbeeld koeien of varkens alleen rechtstreeks vervoeren naar de afnemer of het slachthuis aan het eind van de dag zodat de wagen daarna niet op andere bedrijven komt.

Ook genoemd wordt het gezamenlijk oppakken van de ongediertebestrijding in een varkensrijk gebied. De risico's op verspreiding van PED kunnen daardoor fors worden ingedamd. 'En bel bijvoorbeeld de scanservice af en maak in plaats daarvan gebruik van een rundvee- of paardenscan', adviseert dierenarts Schuttert-Wilps.