'Kringlooplandbouw helpt, maar niet voldoende'

Het brede samenwerkingsverband van zo'n 150 voorlopers uit bedrijfsleven, land- en tuinbouw, zorg, wetenschap, onderwijs en NGO's beoogt een voedselsysteem waarin gezondheid, duurzaamheid, transparantie en eerlijke prijzen voorop staan. Die aspecten zijn nog onvoldoende geborgd in het huidige Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) ziet de coalitie, dat voornamelijk leunt op Kringlooplandbouw.

TcV ondersteunt Schoutens ambities en werkt graag mee aan de verdere implementatie van het GLB. Ze snapt het voornemen van de minister om het nieuwe GLB veel meer te gebruiken om een noodzakelijke omslag te maken en de band tussen boeren en burgers te bevorderen. Toch klinkt er kritiek.

Doorpakken

'Wij constateren dat het realisatieplan nog te veel zaken open laat om erop te kunnen vertrouwen dat de beoogde omslag ook snel en doelgericht wordt gerealiseerd. Veel voorgestelde maatregelen zijn gericht op het verminderen van negatieve effecten. Die leiden nog niet tot een echte transitie, tot een echte omslag naar een sector met een 'netto positieve bijdrage' aan ecologie en samenleving', stelt de TcV.

'Blijkbaar ervaart de minister zelf dat ze hiervoor onvoldoende politieke ruimte heeft', concludeert de coalitie verder. 'En dat ook de steun van partijen met gevestigde belangen nog ontbreekt.' De recente uitspraken van de Raad van State inzake de Programmatische Aanpak Stikstof, het zeer kritische rapport van de Algemene Rekenkamer over het mestbeleid en het aanstaande klimaatakkoord ziet de TcV als aanleiding om nu echt door te pakken.

Verdienmodellen

TcV ondersteunt het pleidooi van de minister om toe te werken naar betere inkomens en verdienmodellen voor boeren. Daarbij worden ook zaken als vastlegging van koolstof, zorg, veiligheid en behoud en herstel van biodiversiteit financieel doorberekend. Ook de toegang tot betaalbare grond voor boeren die duurzaam en gezond produceren, vindt de belangenclub van groot belang.

'Maar de nu gepresenteerde plannen dragen helaas weinig bij aan betere inkomensperspectieven voor boeren', meldt de TcV. 'Zonder hardere financiële prikkels, het internaliseren van maatschappelijke kosten in de prijzen en zonder verdergaande wettelijke bepalingen zullen boeren die duurzaam en gezond produceren hiervoor niet of onvoldoende worden beloond.' Toch benadrukt de coalitie dat de overheid hierin meer moet corrigeren en regisseren dan nu wordt voorgesteld.

Vervuiler

Het samenwerkingsverband begrijpt dat de transitie naar een landbouw, die past in een deltalandschap en ook bijdraagt aan gezonde voeding, bodem, waterveiligheid en biodiversiteit, veel geld gaat kosten. Maar ze draagt een oplossing aan. 'Het principe van 'de vervuiler betaalt' zou veel krachtiger gehanteerd moeten worden, waarbij de rekening binnen de keten eerlijk verdeeld moet worden.'

In het huidige landbouw- en voedselmodel worden de maatschappelijke kosten op deze terreinen nu in belangrijke mate achteraf betaald via algemene belastingen en zorgpremies, ziet de TcV. 'Dan wel naar toekomstige generaties doorgeschoven. Het is economisch en maatschappelijk veel verstandiger het beleid te richten op het voorkomen van hoge maatschappelijke kosten en daar nu extra voorzieningen voor te treffen, zodat de transitie in de brede land- en tuinbouw ook echt gerealiseerd kan worden.'