Agro-exporteurs houden rekening met alle scenario's

Het Britse parlement stuurde deze week premier Theresa May terug naar Brussel om het terugtrekkingsakkoord over de brexit open te breken. Haar opdracht lijkt onmogelijk aangezien de EU-onderhandelaars niet van zins zijn de afspraken over de Ierse grens open te breken.
Door de onzekerheid over de afloop van de brexitperikelen houden Nederlandse agro-exporteurs rekening met het slechtste scenario.

Een van de sectoren die uitgaan van een harde brexit zonder handelsafspraken, is de brancheorganisatie van sierteeltexporteurs VGB.

'Dat betekent dat export naar het Verenigd Koninkrijk vergelijkbaar is met export naar een land buiten de Europese Unie (EU), inclusief douaneformulieren, fytosanitaire maatregelen en importheffingen. Vandaag bestellen, morgen leveren gaat dan niet meer gebeuren', zegt VGB-directeur Matthijs Mesken.

Schadelijk

Vertegenwoordigers uit de akkerbouw, groenten, fruit en sierteelt zijn het erover eens: beperkte of slechte toegang tot de Britse markt is schadelijk voor de handel. Voor uien, bloemen, groenten en fruit is het Verenigd Koninkrijk meestal de tweede of derde exportmarkt. De totale landbouwexport naar het land bedroeg in 2018 8,58 miljard euro. Sierteelt nam hiervan 1,06 miljard euro voor haar rekening.

Als het volume dat de Noordzee overgaat afneemt, betekent dit dat grote hoeveelheden producten elders in Europa op de markt komen, voorspelt Mesken. 'Dat overaanbod kan een prijsdaling tot gevolg hebben en dat ga je ook merken in andere landen.'

Campagne

Nederlandse bedrijven moeten zich voorbereiden. De overheid heeft een campagne opgezet en ook de brancheorganisaties wijzen hun leden hierop.

De VGB-directeur blijft het herhalen tegen leden: 'Zorg dat je de douanesoftware hebt, liefst gekoppeld aan je voorraadsystemen. En zorg dat je geregistreerd bent als exporteur bij het KCB. Controleer of je klanten in de UK zich hebben geregistreerd, anders kunnen ze niets van je importeren.'

Zorg over Britten

Dat laatste kan een probleem opleveren, want er is zorg over de wijze waarop de Britten zich hebben voorbereid. Ook zij moeten zich bij hun overheid aanmelden als importeur. Britse bedrijven moeten ook over een ruimte beschikken waar controles van Defra (het Britse ministerie voor Landbouw) kunnen plaatsvinden.

'Het Britse bedrijfsleven moet zijn huiswerk ook doen', zegt Mesken. 'Wij hebben de indruk dat dit in veel gevallen nog niet is geregeld.'

Derde landen

Bij een harde brexit komt de export naar het Verenigd Koninkrijk gelijk te staan aan exporteren naar elk willekeurig derde land, zoals landen buiten de EU worden genoemd. Dit zal voor sommige producten meer problemen opleveren dan voor anderen, analyseert voorzitter Gijsbrecht Gunter van de Holland Onion Association. Hij denkt dat uiensector dit wel aankan.

'We exporteren nu al naar 130 landen en daarvan bevinden zich ruim honderd buiten de EU. Een extra land met eigen exportvoorwaarden zal voor onze exporteurs niet direct veel impact hebben.'

Serieus effect

Toch wil Gunter de gevolgen van de brexit niet volledig bagatelliseren. 'Natuurlijk zijn er risico's en maken exporteurs die veel handel doen met Groot-Brittannië, zich zorgen. Hoe je het ook wendt of keert, de brexit kan een serieus effect hebben op de marktstemming en bijvoorbeeld de valutakoersen.'

In de bloemenbranche is weinig ervaring met export naar derde landen, constateert Mesken. 'Het is een truc die wij in de bloemen ook moeten leren. Grote bedrijven zijn er al druk mee bezig. Die hebben de mogelijkheden om er mensen voor vrij te maken. Kleine bedrijven zien op tegen de formaliteiten', zegt hij.

'Vooral voor lijnrijders wordt het lastig. Die hebben vaak een divers assortiment in de vrachtauto waarmee ze tien of twintig klanten bezoeken. Daar moeten ze dan al die administratie voor doen, die hun collega die op Duitsland of Frankrijk rijdt, niet hoeft te doen.'

Green lane

De plantaardige sector heeft zijn zinnen gezet op de green lane. Dit is een fysieke lijn voor de ferry's met producten die allemaal zijn voorzien van de benodigde certificaten op basis van vooraanmelding van exportproducten op transportniveau. Hiervoor kunnen bestaande systemen worden gebruikt. Het idee is dat producten in de green lane voorrang krijgen bij laden en lossen.

GroentenFruit Huis is de trekker van dit plan, maar ook exporteurs in de sierteelt haken hier graag bij aan. De overheden zijn nog in bespreking over dit plan, dus het is nog niet zeker of dit van de grond komt.

Koersdaling

Voorzitter Henk Raaijmakers van LTO-vakgroep Bomen en Vaste Planten vindt het minstens zo belangrijk wat er na de brexit in het Verenigd Koninkrijk gebeurt. 'De Bank of England verwacht een koersdaling van het Britse pond en neerwaartse druk op de economie. Die kan met 10 tot 15 procent krimpen. De afzet van de boomkwekerijproducten zal eronder lijden.'

Als de economie een optater krijgt, staan boomkwekerijproducten onder aan het boodschappenlijstje van de Britten, voorspelt Raaijmakers. 'Wanneer dan ook de vastgoedmarkt krimpt, wordt er niet geïnvesteerd in tuinen en stagneren de overheidsuitgaven in openbaar groen.'

Cosun

Voor Cosun is het Verenigd Koninkrijk een belangrijke afzetbestemming. Directievoorzitter Albert Markusse schat dat Britse afnemers goed zijn voor 10 procent van de omzet (totaal 2,1 miljard euro) van de coöperatie. Naast suiker betreft het vooral de export van bewerkte aardappelproducten door Aviko.

Een no-dealbrexit kan voor de suikerexport grote gevolgen hebben, stelt Markusse. 'Als er een no-deal komt, kunnen we importtarieven verwachten op suiker en dat is ongunstig voor onze concurrentiepositie. Het Verenigd Koninkrijk gaat dan zoveel mogelijk suiker uit eigen land gebruiken en waarschijnlijk meer invoeren vanuit vooral de vroegere koloniën waarvoor lagere importheffingen zullen gelden.'

Anticiperen

Anticiperen op wat er gaat komen, is lastig, stelt Markusse. Bij het afsluiten van contracten met Britse afnemers wordt inmiddels standaard een brexitclausule opgenomen. Deze regelt compensatie voor opgelegde importheffingen die na de brexit kunnen worden ingesteld.

Vion heeft grote belangen in het Verenigd Koninkrijk, denk maar aan de bacon die niet mag ontbreken bij het Britse ontbijt. Nancy Aschman, communicatiedirecteur bij het vleesconcern, zegt dat het concern vooral de systemen voor de export naar het Verenigd Koninkrijk op orde brengt. 'Dat moet ervoor zorgen dat de formaliteiten bij de douane en andere controles snel en soepel verlopen.'