Opkomst nieuwe klonen phytophthora

Van de 352 phytophthoramonsters die afgelopen seizoen in Nederland voor EuroBlight zijn geanalyseerd is op bijna de helft het genotype van de bekende kloon Blue 13 teruggevonden. Het aandeel analyses met de nieuwe klonen EU 36 en EU 37 is respectievelijk 25 procent en ongeveer 10 procent.

Voor de monitoring van EuroBlight zijn afgelopen seizoen ruim 1.600 monsters van phytophthora-aantastingen verzameld in 26 landen. Volgens onderzoeker Geert Kessel van Wageningen University en Research Centre is dat een behoorlijk aantal. Het is daarmee een aanwijzing dat 2016 een heftig phytophthorajaar was met veel infectieperiodes en daardoor een hoge ziektedruk.

Kessel is namens Wageningen UR betrokken bij EuroBlight. Dit Europees netwerk van agrochemische bedrijven, handelshuizen en onderzoeksinstellingen richt zich op kennisuitwisseling over met name phytophthora in aardappelen. Doel is het verzamelen van informatie voor een efficiënte bestrijding van de schimmel.

Bemonstering vlekken

Belangrijke activiteit binnen EuroBlight is het monitoren van phytophthoravlekken in alle Europese teeltgebieden voor aardappelen. De bemonstering gebeurt met hulp van onder meer regionale teeltadviseurs die aangetast aardappelweefsel uitwrijven op DNA-fingerprintkaarten.

Deze kaarten zijn afgelopen jaar geanalyseerd door onderzoekslaboratoria in Schotland en Frankrijk. Op Europese schaal wordt de monitoring sinds 2013 uitgevoerd. In Europa blijft Blue13 met een aandeel van 31 procent de belangrijkste veroorzaker van phytophthora. Deze kloon is sowieso wereldwijd in veel teeltgebieden terug te vinden. De ruime verspreiding van Blue 13 is een gevolg van de grote agressiviteit en de ongevoeligheid voor middelen met de actieve stof metalaxyl, legt Kessel uit. Ridomil is daarvan een voorbeeld.

Gevoeligheid

Naast Blue 13 zijn in Europa EU 6 (Pink 6) met 24 procent en EU 1 met 4,5 procent veel voorkomende klonen. Kessel noemt het opmerkelijk dat de kloon Green 33 inmiddels bijna verdwenen is uit Europa. 'Dit type kwam enkele jaren geleden snel op vanwege de verminderde gevoeligheid voor de actieve stof fluazinam. Nu gebruiken aardappeltelers veelal andere middelen, en dat blijkt succesvol.'

Kessel noemt de ontwikkeling van de phytophthoraschimmel een 'survival of the fittest'. 'De monitoring van 2016 laat zien dat de relatief nieuwe klonen EU 34 en EU 35 na hun opkomst in 2015 toch weer vrijwel verdwenen zijn. Daartegenover staat de snelle ontwikkeling van de EU 36 en EU 37 in onder meer Nederland. Aardappeltelers kunnen ervan uitgaan dat nieuwe varianten van phytophthora steeds weer agressiever zijn dan de bestaande klonen. De schimmel heeft dat nodig om zich te kunnen handhaven.'

Zetmeelaardappelen

EU 36 is als nieuwe klonale lijn twee jaar geleden voor het eerst vastgesteld in zetmeelaardappelen in Nederland en Duitsland. Deze kloon heeft zich inmiddels verspreid en was afgelopen seizoen ook terug te vinden in België en Noord-Frankrijk.

Ook EU 37 is voor het eerst gedetecteerd in Nederland, in het bijzonder in 2013 op een aardappelperceel in de Noordoostpolder. In de daarop volgende twee seizoenen werd de kloon wel opnieuw gevonden, maar toen nog beperkt. In 2016 echter nam het aandeel EU 37 in de monitoring van EuroBlight toe tot 5,5 procent. Naast Nederland, België en Noord-Frankrijk is deze kloon inmiddels ook waargenomen in Engeland, Polen en Slovenië.

Agressieve klonen

In een persbericht zeggen de organisaties die vertegenwoordigd zijn in EuroBlight dat de nieuwe agressieve klonen een continue zorg zijn. 'In een gezamenlijk onderzoeksproject zoeken we naar verklaringen voor recente verschuivingen in het complex van phytophthoraklonen', melden ze.

'Mogelijk is het opnieuw een gevolg van veelgebruikte middelen die onvoldoende werken of juist van aardappelrassen die gevoeliger zijn voor bepaalde klonen. Als meer duidelijk is, kunnen we waar nodig de standaard bestrijdingsadviezen actualiseren.'