Zaai vanggewas gelijk bij combinen

Deze conclusie valt te trekken na een bezoek aan de proef 'Groenbemesters zaaien tijdens of na combinen' op proefboerderij Kollumerwaard, dinsdag in Munnekezijl. Het gaat om vier soorten groenbemesters die zijn gezaaid met vier verschillende methoden, op zowel land met verhakseld als opgeperst stro.

De proef is aangelegd in opdracht van Geertsema Mechanisatie in Munnekezijl, op de grens van Friesland en Groningen. 'We willen weten wat een eenvoudige, doeltreffende en kostenbesparende manier is om groenbemesters te zaaien', zegt Leo Geertsema. 'Loonwerkers en boeren hebben daar de goede machines voor nodig.'

Serieuze teelt

Christoffel den Herder van Delphy constateert dat veel boeren het zaaien van een groenbemester vaak er even bij doen. 'Ze zitten klem in de tijd van zaaien en oogsten. Daarnaast mag het niet te veel kosten. Maar wie van de groenbemester een serieuze teelt van maakt, ziet een groter effect.'

Met een zaaibalkje met ketsplaten midden onder de combine een groenbemester zaaien kost niet veel. De techniek is bekend in extensieve graangebieden. Het zaad ligt op de grond voor het stro op de stoppel komt te liggen. Dat kan bijvoorbeeld met een elektrische APV-strooier.

Den Herder: 'Doordat het zaad wordt ondergedekt door het gehakselde stro, droogt de grond minder uit en is er kans op een goede kieming. Ik ben verrast over de mooie stand van de gele mosterd, want de rijsporen zijn niet weggehaald. Dit zou een gelukje kunnen zijn.'

Bij het object waar tijdens het combinen gele mosterd is gezaaid en het stro is opgeperst, staat het gewas eigenlijk wat minder goed, stelt Den Herder vast. Bij de gele mosterd is 25 kilo zaaizaad gebruikt. Om het effect van verhakseld en opgeperst stro beter te laten zien is in de proef geen stikstof gegeven.

Claidon Hybrid

Een tweede zaaimethode is de Claydon Hybrid van Geertsema Mechanisatie. Bij deze zaaitechniek trekt een vaste tand een drainsleuf, waarna het zaad in een bandje van circa 25 centimeter breed wordt gezaaid. Deze techniek is onder andere ontwikkeld om direct in de stoppen te zaaien.

In het algemeen heeft Den Herder een voorkeur voor een zaaimachine die de zaden van de groenbemester op de juiste diepte in de grond legt. 'Goed zaaien heeft zin.' Bij het zaaien met de Claydon Hybrid is wat gehakseld stro in de grond gewerkt. 'Dat geeft wat groeiremming bij de groenbemester.'

De Delphy-adviseur pakt de schop en gaat spitten. 'De beworteling van de groenbemester in de rijen is iets intensiever dan tussen de rijen', is de conclusie van Den Herder. Vooral biologische telers vinden de niet-kerende grondbewerking minder en wijzen op het straatgras dat nog de hele winter door kan groeien.

Cultivator en kopeg

Met een stoppelcultivator en een elektrische APV-strooien is op eenvoudige wijze een groenbemester te zaaien. Den Herder is op Kollummerwaard niet zo te spreken over het resultaat. 'Bij het werken met een cultivator laat je te veel aan het toeval over. Er komen zaden te diep en te ondiep te liggen, terwijl het zaad wel binnen een bepaalde periode moet kiemen.'

De gele mosterd die traditioneel met de kopeg zaaimethode is gezaaid laat bij gehakseld en geperst stro een egaal beeld zien. Omdat de groenbemesters op respectievelijk 19 en 24 augustus zijn gezaaid, staat er in het algemeen niet veel massa boven de grond.

Door de mooie nazomer is het zeker wel zinvol, vindt Den Herder. 'Als je kijkt naar de stikstofvastlegging en de aanvoer van organische stof, dan zijn het dure kilo's. Maar het gaat ook om bodembedekking, bodemstructuur en stimuleren van het bodemleven. Wortels zijn dan zeker zo belangrijk als een gewas boven de grond.'

De voorlichter van Delphy pakt opnieuw de schep en kijkt bij een klein gewas gele mosterd naar de beworteling. Die blijkt zeker zo'n 40 centimeter te zijn. Op een plek waar een fors gewas gele mosterd staat, is de beworteling ongeveer net zo diep, maar de wortelmassa minder.

Haver is als groenbemester nog tot laat in de herfst te zaaien. Op Kollumerwaard staat het gewas er stijfjes bij. 'De haver had dikker in het blad moeten staan. Je ziet de armoe door gebrek aan stikstof', zegt Den Herder.

Bladrammenas

De bladrammenas is een klein gewas en zal weinig bijdragen qua stikstof en organische stof. Den Herder vindt dit toch beter dan een kale stoppel. 'De bladrammenas zorgt voor een beschermde toplaag en meer bodemactiviteit.'

Het mengsel TerraLife BetaSola bevat onder andere bladrammenas, wikke, klaver, Niger en Japanse haver. Het is een uitgebalanceerd mengsel waarin alle soorten goed tot hun recht kunnen komen.

Volgens Den Herder neemt de belangstelling voor mengsels toe. 'De soorten versterken elkaar. Wikke bindt stikstof, en andere groenbemesters kunnen dit opnemen. Het is ongelooflijk hoe goed alle mengsels dit najaar groeien. Dit is het jaar van de mengsels.'