Teelt van snijmais tot uiterste getergd

In tegenstelling tot korrelmais, wat een grote wereldwijde agrarische commodity is, bevindt het wereldwijde areaal snijmais zich in hoofdzaak in West-Europa. Juist daar was het weer dit seizoen extreem grillig. Het groeiseizoen van 2015 kende al een verlate start en de nodige hindernissen. Toen betekende een vroege vorst in oktober bijvoorbeeld het einde van de afrijping van het gewas in het noorden van het land. Maar achteraf blijkt het een warming-up te zijn geweest voor het huidige groeiseizoen.

Dit jaar was het, net zoals in 2015, wachten op een stijgende bodemtemperatuur. Toen de temperatuur eindelijk begon op te lopen, maakten melkveehouders zich op om 206.517 hectare aan areaal snijmaïs te zaaien. Daarbij stapten opnieuw meer melkveehouders over naar een vroegrijp ras.

Kleiner areaal

Over 2016 heeft het areaal een verdere teruggang laten zien, waarmee de trend die in 2012 in gang werd gezet aanhoudt. Toen schreef Nederland nog een areaal op van 231.811 hectare. Dit is sindsdien met 10,9 procent afgenomen. In eerste instantie daalde het areaal door de eisen verbonden aan derogatie, maar dit werd deels gecompenseerd door een toename van het areaal bij akkerbouwers.

Aangemoedigd door de hogere prijzen voor snijmais in 2014 groeide het areaal snijmais bij akkerbouwers over 2015. Toen kregen ze echter te maken met melkveehouders die de melkprijs in rap tempo zagen afbrokkelen. Afspraken werden niet nagekomen of er was simpelweg een gebrek aan financiële middelen bij de melkveehouders. Ook de prijs was veelal onvoldoende om de productiekosten te dekken. Dit terwijl snijmais door zijn groeiseizoen lastiger in het bouwplan is in te passen dan andere akkerbouwgewassen. Als gevolg daarvan was de animo om snijmais te zaaien in 2016 bij akkerbouwers sterk afgenomen.

Nog een klap

Gedurende het groeiseizoen kreeg het gewas nog een klap te verwerken. Zo kregen delen van Noord-Frankrijk, België en het zuiden van Nederland te maken met grote hoeveelheden neerslag. Meer dan de waterschappen in Nederland aan konden. De waterschade in snijmais was dan ook groot. In het ergste geval kon het gewas als verloren worden omschreven. Op andere plaatsen verstikte dichte grond de wortels en werden voedingsstoffen voor de plant meegenomen door het water.

Naarmate het seizoen vorderde, moest het gewas steeds meer kleur bekennen. Niet alleen de percelen die ondergelopen waren met regenwater toonden een grillig gewas, ook de percelen met structuurschade moesten eraan geloven. Van Noord-Frankrijk tot en met het midden van Nederland ging het areaal snijmais steeds meer vergelijkingen vertonen met een zee: een golfbeweging ingekleurd met donkergroene tot heel gele kleuren.

Nazomer

Net toen het gewas zich herpakte door een relatief milde zomer, diende zich een warme nazomer aan. Begin september werd het op enkele plaatsen zelfs 30 graden Celsius. Een genadeklap voor het fragiele gewas. In korte tijd kregen melkveehouders te maken met een noodrijp gewas. Vooral in delen van België en het zuiden van Nederland ging de oogst van snijmais daardoor nog vroeg van start, ondanks de eerdere verwachtingen dat de oogst later ging beginnen dan andere jaren. Alleen in 2003 besliste droogte anders en was er een vergelijkbare vroege oogst.

Het aanhoudende droge weer betekende naast een noodrijp gewas op andere plaatsen een verdroogd gewas. Ook dat kon veel vroeger dan verwacht worden gehakseld. De hakselaar die met 10 kilometer per uur door het veld reed, is daar de perfecte illustratie van. Anders dan bij het noodrijpe gewas was hier in elk geval nog kans op een goede stengel-kolfverhouding.

Afrijping

Half september kwam de snijmaistrein pas echt goed op stoom. Alleen in het noorden is het wachten tot ongeveer half oktober. Opnieuw is het de afrijping die maakt dat melkveehouders moeten wachten. Zo was er de hoop eind september te oogsten, maar kon op diverse plaatsen het lossen van perspulp alsnog worden uitgesteld. Stressvol, want het weer heeft dit seizoen al zoveel verrassingen meegebracht dat langer wachten wellicht de volgende verrassing kan meebrengen in de vorm van vorst.

Handel

Het grillige groeiseizoen heeft ook zijn weerslag op de handel en de prijszetting, want welke opbrengsten zijn er te verwachten? Daar komt bij dat de melkveehouderij waarschijnlijk minder financiële middelen dan een jaar eerder heeft. Het levert prijzen op stam op die alle kanten opgaan, van 1.400 tot 2.600 euro per hectare. Op een franco boerderijprijs vinden nog minder zaken plaats en zwalkt de prijs rond de 55 euro per ton.

Het gevolg is dat de opbrengsten tussen de 20 tot 50 ton per hectare liggen. In een eerste prognose rekent het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met een gemiddelde opbrengst van 34,8 ton per hectare, de laagste sinds 1996. Doordat de oogst nog niet helemaal achter de rug is, kan dit gemiddelde worden bijgesteld. De grote verschillen maken de verkoop wel tot een uitdaging.

België en Frankrijk

In België en in het noorden van Frankrijk is de uitdaging nog groter. Hier worden de kaders neergezet voor een tekort aan snijmais. Het hoeft echter niet synoniem te zijn aan problemen in de ruwvoederpositie. Tegenover de problemen in snijmais staat namelijk een overvloedige oogst aan gras. Het betekent echter wel dat creativiteit de komende maanden noodzakelijk blijft. Gras alleen levert geen melk op, maar in combinatie kan het een goede vervanger opleveren voor snijmais.

De grote vraag is nu of volgend jaar weer een normaler groeiseizoen krijgt of dat het grillige weer blijft. Derogatie deelde al een klapt uit aan het areaal snijmais in Nederland, maar wie weet wat het weer daar nog voor invloed op gaat hebben.