'Grondwater is hier als kruipolie'

Veehouders Arjan Muggen, Cor de Haan en Arend van Dijk uit Ansen hameren op verbetering van de waterhuishouding in het gebied tussen Uffelte en Ruinen. Tot 350 hectare landbouwgrond dreigden de boeren in het kader van het gebiedsontwikkelingsplan te moeten opofferen voor de aanleg van een waterberging en natuurontwikkeling. Die wateropvang is nodig om de stad Meppel te vrijwaren voor wateroverlast bij hevige neerslag. Het gebiedsplan bleek echter te duur en werd in december na jaren voorbereiding uiteindelijk door Gedeputeerde Staten naar de prullenbak verwezen.
'Dat het plan is afgeblazen, is positief. Maar daarmee zijn we er nog niet. We blijven last houden van hogere grondwaterstanden door de watermaatregelen die zijn genomen bij het Dwingelderveld. Het komt hier als kruipolie inmiddels overal naar boven', schetst melkveehouder Arjan Muggen de situatie.
Als het plan was doorgegaan, zou Muggen precies tussen twee wateropvanggebieden in komen te zitten. 'Dat zou ons nog meer opbrengst hebben gekost.' Zijn buurman Arend van Dijk dreigde met zijn 25 hectare grote bedrijf zelfs midden in het wateropvanggebied te belanden. 'Ze zijn tot nog toe niet komen praten over eventuele bedrijfsverplaatsing. Ook het nieuws over het afblazen van het gebiedsplan moest ik in de krant lezen.'
De Haan voert zijn melkveebedrijf even verderop. Hij memoreert het extreem natte voorjaar van 2014. 'Dat was een uitzonderlijke situatie, maar het gaat hier wel vaker mis. Het is inmiddels meer regel dan uitzondering dat ik pas in juni het land op kan om mijn 17 hectare voorjaarsgras te maaien. In feite heb ik dus een uitgesteld maaibeheer. Maar dan zonder de extra vergoeding…'
Het waterbeheer moet dus gewoon beter, vinden de drie boeren. De Haan merkt op dat het waterschap pas vanaf week 23 begint met het maaien van watergangen. 'Zeker met een vroeg voorjaar ga je dan te laat bezig en zitten wij met de gevolgen. Dan is er al heel veel hangend gras dat een goede doorstroming tegengaat. Er ligt wel een plan om dit werk te vervroegen, maar tot nu toe ontbreekt het aan de wil.'
De schouwpaden zijn nu nog alleen breed genoeg voor de smalspoormachines van het waterschap zelf. Als dat breedspoor zou worden, kunnen ook de loonwerkers ermee aan de slag. Dat zou de zaak vooruithelpen, denkt De Haan.
De veehouders wijzen op het speciale karakter van het gebied. Het ligt tot 8 meter lager tegen het Drents plateau aan en kent een complexe bodemstructuur van deels zand-, leem- en veengrond. Het water passeert op weg naar het Meppelerdiep diverse stuwen. De Haan laat foto's zien hoe hoog het water soms tegen die stuwen aanstaat omdat verderop het peil niet op tijd is aangepast. 'Beter stuwbeheer zou dan al helpen.'
Naar aanleiding van de calamiteiten in het voorjaar van 2014 stuurde een groep van zeventien boeren in het gebied een brandbrief naar waterschap Reest en Wieden. Er werd daarop een noodplan uitgevoerd, wat de situatie enigszins heeft verbeterd. 'Maar we zijn er nog niet', verzekert Muggen. 'Er is steeds meer kwel in het gebied. Alle watertrappen moeten dan kloppen om het beheersbaar te houden. Als je te vaak te veel water op het land hebt staan, boer je achteruit.'
Deze situatie werkt volgens Muggen tevens mineralenafspoeling in de hand en is zo ook in het nadeel van het waterschap. 'Het kan beter, bijvoorbeeld door duikers te verlagen. Daarnaast zijn de watergangen te smal, zodat ze met het nieuwe verplichte ecologische beheer te snel dicht groeien.'
Van Dijk memoreert dat het 47 jaar geleden was dat het watersysteem is aangepast. 'Dit verdient echt wel de aandacht van het waterschap.'

Grondpot

Om het gebied tussen Ruinen en Uffelte vooruit te helpen, zou in de ogen van de drie boeren een grondpot moeten worden gevormd. Zo kun je via kavelruil zowel de landbouw vooruithelpen als voldoen aan de natuur- en wateropgaven die er nog liggen. Landbouwgrond is echter schaars. Ze kijken daarom ook naar de esgronden bij Ansen die nu in bezit zijn van de natuurbeheerders.
'We kunnen niet blijven zitten met de huidige jarenlange onzekerheid. Daar moet, als het aan ons ligt, zo snel mogelijk een einde aan komen. Ook als het ons dan wat hectares landbouwgrond kost', zegt Muggen. Van Dijk en De Haan beamen dat, al is het niet van harte. 'Het is lastig. Want iedere hectare die wij inleveren, gaat af van onze mogelijkheid om uit te breiden', zegt De Haan.
Met een kavelruil kunnen alle belangen een plek krijgen. 'Het wordt dan wel kleinschaliger. En het moet zo worden uitgerekend dat je drooglegging houdt voor onze landbouwgronden', besluit Muggen.