'Extra kosten door Kringloopwijzer'

Wie de Baron van Pallandtlaan even buiten Ommen oprijdt, verwacht niet onmiddellijk een melkveebedrijf aan te treffen. De brede laan voert door het bos en komt uit bij de melkveebedrijven van Adriaan Kraaijeveld en zijn buurman. De stal en schuur zijn van hout en hebben een rieten dak. Een eis van Natuurmonumenten, legt Kraaijeveld uit.
De ondernemer pacht 62 hectare land van de natuurbeschermingsorganisatie, waarvan 17 hectare natuurland, en heeft 6 hectare in eigendom. Dit jaar verbouwde hij 9 hectare snijmais. Met zestig melkkoeien en bijbehorend jongvee heeft hij een extensief bedrijf.
De melkkoeien lopen in de houten stal die in 1980 is gebouwd en worden sinds drie jaar gemolken met een melkrobot. Kraaijeveld is erg tevreden over het melksysteem. 'Het werkt mooier en rustiger.' Sinds de komst van de melkrobot draait hij bovendien mee in de top 20 van de gemiddelde melkproductie in Nederland. De koeien produceren gemiddeld ruim 11.000 kilo melk met 4,20 procent vet en 3,60 procent eiwit.
Met zestig melkkoeien is de capaciteit van de melkrobot benut, maar uitbreiding zit er voor het bedrijf toch niet in. 'We zitten in een Natura 2000-gebied.' Meer koeien melken is dan ook niet de doelstelling. Voor Kraaijeveld is de melkproductie per koe belangrijker en de basis hiervoor is kwalitatief goed ruwvoer.
De koeien krijgen het hele jaar door kuilvoer en snijmais; weidegang is vanwege de slechte verkaveling – de huiskavel is een hectare - niet mogelijk. De kalveren en pinken worden wel geweid. 'Als ik de keuze had, dan liet ik de koeien ook de keuze. Je moet weidegang niet verplicht stellen.'
Ruwvoer is er genoeg; Kraaijeveld heeft dit jaar zelfs een snee verkocht en de laatste snee gaat altijd naar de grasdrogerij en komt gedroogd in balen terug. Ook qua mestafzet is er geen probleem, maar juist de mogelijkheid om mest aan te voeren. Vanwege deze extensieve bedrijfsvoering maakt de melkveehouder geen gebruik van de BEX, want hij kan prima uit de voeten met de forfaitaire normen.
Kraaijeveld zit in een studiegroep van melkveehouders uit de regio Ommen die wordt begeleid door Countus-adviseur Gerrit de Lange (zie kader) en heeft veruit het meest extensieve bedrijf. In de studiegroep worden tal van onderwerpen behandeld en vergeleken, waaronder de Kringloopwijzer. 'Wat me het meest opviel, was de lage productie per hectare ten opzichte van de anderen. Die bleef steken bij 8,5 ton droge stof per hectare, terwijl de rest ruim boven de 10 ton zat.'
Niet dat de melkveehouder daardoor in problemen komt. 'Ik heb genoeg ruwvoer en het heeft niet veel zin om meer kosten te maken voor meer opbrengst. Het gaat mij om de kwaliteit van het ruwvoer. Daarom heb ik nieuwe sleufsilo's aangelegd en haksel ik de mais op 50 centimeter stoppellengte. Zolang ruwvoer op de markt niet meer opbrengt, hoef ik daarvoor geen extra kosten te maken.' Hij was overigens niet alleen het bedrijf met de laagste ruwvoeropbrengst, maar ook het bedrijf met de laagste kunstmestgift.

Vraagtekens

Het invullen van de Kringloopwijzer en het inzicht in het eigen bedrijf en de vergelijkingsmogelijkheid tussen bedrijven die daardoor ontstaat, heeft Kraaijeveld nog niet overtuigd van de kracht van het programma. 'Ik heb er vraagtekens bij. Minas was een veel verder uitgewerkt systeem dat simpeler werkte. Ik wil niet zeggen dat de Kringloopwijzer een slecht programma is, maar ik heb er nog geen goed gevoel bij. Je zag ook in de studiegroep dat de manier waarop je dingen invult, invloed heeft. Dat klopt niet.'
Dat het verplicht wordt gesteld, steekt de melkveehouder. Dat betekent dat hij meer analyses van onder meer het ruwvoer moet laten uitvoeren om het programma goed te kunnen invullen. En dat terwijl hij een miniem fosfaatoverschot heeft, dat werd veroorzaakt door de maismeststof die hij nu niet meer gebruikt.
Kraaijeveld denkt dat hij niet de enige is die moeite met de verplichting heeft. 'Ik vind dat je extensieve boeren hiermee niet moet opzadelen en ik denk dat de meeste boeren gelukkiger zouden zijn met dierrechten. Nu weet je niet waar je aan toe bent en dierrechten zijn ook ten opzichte van de andere dierlijke sectoren eerlijker. Ik vind het ook niet terecht dat wij als extensieve boeren nu opdraaien voor het fosfaatoverschot. We zitten er niet op te wachten, maar worden wel opgescheept met extra monsterkosten en extra advieskosten.'