Grotere melkveehouder moet verduurzamen

Anne-Marie Rops‘Was het Verdienmodel er niet gekomen, dan zaten de grotere melkveebedrijven op slot’, zegt Taeke Wahle, beleidsmedewerker team regio Noord van LTO Noord. ‘Voldoe je aan het Verdienmodel, en boer je met oog voor de maatschappij, dan word je beloond met het kunnen realiseren van de uitbreiding.’
Aan iedere maatlat wordt een score toegekend. Scoort een melkveehouder met uitbreidingsplannen gemiddeld een 7,5 of hoger op de maatlatten, dan kan hij door met zijn plannen. Komt de score lager uit, dan vraagt de provincie een nieuw of aangepast plan van de ondernemer. Het Groninger Verdienmodel is verplicht voor melkveehouders in Groningen die willen uitbreiden en daarvoor een bouwblok van 2 tot 4 hectare nodig hebben.
Donkere wolken pakten een paar jaar geleden samen boven de grotere melkveebedrijven in Groningen. De provinciale politiek dreigde deze bedrijven op slot te zetten, uit angst voor megabedrijven. ‘Er was discussie over het draagvlak voor grotere melkveebedrijven. Veel burgers maakten zich zorgen over de voortgaande schaalvergroting’, zegt Annet van Velde, dagelijks bestuurslid van LTO Noord Groningen. ‘Daar moet je als sector een antwoord op hebben. LTO Noord heeft daarop als bovengrens een bouwblok van 4 hectare voorgesteld. Maar daarmee waren we er nog niet.’
In maart 2013 werd een motie van Provinciale Staten aangenomen, waarin LTO Noord en Natuur en Milieufederatie (NMF) Groningen gezamenlijk een opdracht kregen. Die opdracht bestond uit het ontwikkelen van een model voor bedrijfsontwikkeling dat voorwaarden stelt aan duurzaamheid en het zorgen voor draagvlak.
LTO Noord en NMF Groningen, waar LTO Noord al vaker samen mee optrok in de provincie, gingen samen met de provincie en WUR aan de slag met de ontwikkeling van dit model. Wekelijks kwam de projectgroep bij elkaar, in totaal 36 keer. Taeke Wahle maakte er deel van uit. Acht maal was er bestuurlijk overleg en vier keer een rondetafelbijeenkomst, waarbij de achterban van de genoemde partijen haar mening kon geven over het te ontwikkelen model. ‘Dat waren soms pittige discussies’, vertelt Wahle. ‘Maar steeds kwamen we een stap verder, vanuit onze gezamenlijke ambitie en met een oog voor elkaars belangen.’
Daarnaast was er een groep van boeren-meedenkers en een groep van twintig boeren die pas hadden uitgebreid en het nieuwe model in de praktijk wilden toetsen. ‘Het samenstellen van het Groninger Verdienmodel is zorgvuldig gedaan’, zegt Van Velde.
Vanuit NMF was de wens om minimum scores in te bouwen in alle maatlatten. LTO Noord wilde voor een aantal maatlatten een flexibeler invulling zodat boeren die erg goed scoren op bepaalde onderdelen dat kunnen compenseren op onderdelen waar ze wat minder scoren.
‘Op de maatlat van ‘dialoog met de omgeving’ moet iedere ondernemer goed scoren, daar kun je niet in compenseren’, zegt Wahle. ‘Communiceer bijvoorbeeld voordat je wilt gaan bouwen met je buren, zodat ze niet worden verrast door jouw plannen. Of organiseer een informatiebijeenkomst voor het dorp als je daar dicht tegenaan zit en houd een open dag als de stal er staat.’
In vier van de tien maatlatten is weidegang opgenomen als onderdeel waar een ondernemer punten op kan scoren. ‘LTO Noord Groningen is voor keuzevrijheid in weidegang’, zegt Wahle. ‘Het wordt gestimuleerd en beloond in de maatlatten Ammoniak, Dierenwelzijn en Natuur & landschap.’

Burger in de stad

Ruim een jaar na de motie van maart 2013 is het Verdienmodel klaar voor gebruik. Een lijvig handboek beschrijft tot in detail de werking van het GVM. ‘De enorme inzet van Taeke Wahle voor dit resultaat mag daarbij wel eens worden genoemd’, vindt Van Velde.
Op 2 juli bespreekt Provinciale Staten het GVM. En in oktober wordt het opgenomen in de Provinciale Omgevingsvisie.
Maar hoe neemt een burger uit de stad nu kennis van alle inspanningen van boeren? Hoe kan de burger zien dat de groter wordende boerenbedrijven goed bezig zijn? Daar is aan gedacht, geeft Wahle aan. ‘Op de site van de provincie kunnen bezoekers straks eenvoudig zien hoe de boeren scoren op dierenwelzijn, dialoog met de omgeving, kortom op alle maatlatten’, legt hij uit. ‘Zo heeft de burger snel en overzichtelijk een beeld van alle melkveehouderijbedrijven die groter groeien en wat voor inspanningen zij leveren op voor de burger belangrijke onderwerpen. Transparanter kan het bijna niet.’