Spitskool maakt sterke groei door

Zaadbedrijf Bejo heeft spitskooltelers uitgenodigd op het hoofdkantoor in het Noord-Hollandse Warmenhuizen. Het bedrijf laat graag zien dat er meer mogelijk is met het gewas. Daarnaast leert de veredelaar graag van de ervaringen van telers. Op die manier hoopt het bedrijf nog beter in te kunnen spelen op de wensen in de markt.

Het duurt tien tot vijftien jaar om een nieuw ras op de markt te brengen. Vandaar dat het zaadveredelingsbedrijf de ontwikkelingen zoveel mogelijk op de voet volgt. Ervaringen van telers en verwerkers helpen daarbij.

Marktontwikkelingen

Het duiden van marktontwikkelingen rond spitskool valt nog niet mee, zegt Jolanda Duineveld, head of crop management brassica bij Bejo. Zij heeft wat cijfers over arealen en supermarktomzetten op een rij gezet. Ze merkt daarbij op dat het gewas zo klein is dat er niet altijd onderscheid wordt gemaakt tussen de verschillende soorten in het assortiment koolgewassen.

Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) wijzen uit dat het spitskoolareaal in Nederland al jaren vrij stabiel blijft. In 2024 telde het CBS een oppervlakte van 506 hectare op 87 bedrijven. Vijftien Noord-Hollandse bedrijven voeren daarbij de boventoon met zo'n 400 hectare. Noord-Brabant en Limburg tellen 31 bedrijven met in totaal 68 hectare.

Bejo heeft zelf het idee dat de teelt in Nederland nog iets groter is. Het zaadbedrijf gaat op basis van zaaizaadverkopen uit van zo'n 600 hectare spitskool in Nederland. Daarmee is het gewas een stuk kleiner dan koolsoorten als bloemkool, broccoli en spruitkool die elk zo'n 2.500 tot 3.000 hectare beslaan in Nederland.

Op Europees niveau telt Nederland wel behoorlijk mee wat de teelt van spitskool betreft. Bejo schat het totale areaal in West-Europa op zo'n 7.000 hectare. Buiten deze regio is deze groente nauwelijks of niet bekend.

Van origine komt spitskool van het Iberisch schiereiland, legt Duineveld uit. In Spanje en Portugal wordt volgens Bejo naar schatting 3.000 hectare spitskool geteeld. Het bedrijf heeft ook een vermeerderingslocatie in Portugal. In dat land wordt de meeste spitskool geteeld. Daar is ook de binnenlandse consumptie van deze groente het grootst.

Italië en Frankrijk telen elk zo'n 450 hectare spitskool, schat Bejo. Het areaal in het Verenigd Koninkrijk omvat rond 850 hectare. Een vergelijkbare oppervlakte ziet de veredelaar verdeeld over Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. De teelt in Scandinavië wordt geraamd op 700 hectare.

Polen in opkomst

Polen, koolland bij uitstek, telt slechts 25 hectare spitskool. Daar is de teelt wel in opkomst, zegt Duineveld. 'Langzaam maar zeker begint er vraag te ontstaan in de Poolse retail. Ik verwacht dat de teelt daar gaat uitbreiden.'

Het verkoopvolume van onbewerkte spitskool in de Nederlandse supermarkten heeft in 2024 een behoorlijk herstel laten zien na een terugval in 2023. Dat valt op te maken uit cijfers van onderzoeksbureau Circana. Exclusief de verkopen via de discounters Aldi en Lidl verkochten Nederlandse supermarkten tot begin augustus 2024 in totaal 2.247 ton spitskool. De verkoop liep daarmee 11 procent beter dan in dezelfde periode in 2023.

Bewerkte spitskool kende juist in 2022 een dip. Daarna heeft de afzet een stevige impuls gekregen. De cijfers van Circana wijzen uit dat de verkoop van het gesneden product in de supermarkten in 2023 met meer dan 50 procent is toegenomen ten opzichte van het dal in het jaar daarvoor.

Ook ten opzichte van 2021 en 2022 verkochten de supermarkten aanzienlijk meer van deze bewerkte groente. In 2024 is de groei verder doorgezet. In de eerste 32 weken van 2024 was het verkoopvolume 12 procent groter dan in dezelfde periode in 2023.

Cijfers van groenteverwerker Heemskerk Fresh & Easy bevestigen dit beeld. Tot 2020 was spitskool flink in opmars in de verwerking, maar daarna stokte de groei. Na de dip in 2022 is de weg omhoog weer ingezet. De verwachting is dat de stijgende lijn kan worden doorgetrokken. In 2025 verwacht Heemskerk een sterke groei in de verwerking van spitskool.

Verzoek van supermarkten

Op verzoek van de supermarkten heeft de groentesnijder de witte kool in de nasi- en bamigroente vervangen door spitskool. Dat verklaart waarom het product nu een snelle groei doormaakt, legt inkoper Kristian Weijers van Heemskerk Fresh & Easy uit.

Op zich is spitskool een relatief klein product in de verwerking bij Heemskerk Fresh & Easy. IJsbergsla, prei en wortelen zijn de hoofdproducten. Deze drie producten maken bijna de helft uit van de totale inkoop aan groente. Spitskool heeft bij het bedrijf een aandeel van ongeveer 3 procent in de verwerking.

Belangrijk product

Ondanks het kleine aandeel blijft het een belangrijk product. 'Spitskool wordt bij ons verwerkt in twintig verschillende eindproducten. Zonder spitskool kunnen wij deze producten niet maken', legt Weijers uit. 'Continuïteit in beschikbaarheid en kwaliteit is voor de verwerker cruciaal', voegt hij eraan toe.

De aanvoer zeker stellen is door extreme weersomstandigheden een steeds grotere uitdaging, merkt de inkoper op. Daarbij is ook de uniformiteit van groot belang. De verwerker kan moeilijk uit de voeten met afwijkingen in het product. Afwijkingen leiden tot extra afval. Bovendien zorgen ze voor vertraging in de productie.