Aanzuren van kalvermelk. Waarom ook niet?

Johan van Herpen gaf de kalveren onbeperkt kunstmelk, maar de dieren kregen die extra liters niet op. 'Ook zagen we diarree en oplopers.' Van Herpen is verantwoordelijk voor de jongveeopfok op melkveebedrijf Den Eelder in het Gelderse Well.

Hij was best tevreden over de kunstmelk. De kalveren groeiden zo'n 750 tot 850 gram per dag, maar een kilo moest ook mogelijk zijn. 'Je kunt dan vaarzen op 22 maanden laten afkalven.' Van Herpen verwijst daarbij naar Amerikaans onderzoek naar verhoogde toediening van kalvermelk. Die aanpak heeft een zeer sterk effect op de uiergroei en de ontwikkeling van de melkklieren in de eerste 54 levensdagen.

Van Herpen zocht een voermethode om de jeugdgroei van de kalveren optimaal te benutten zonder diarree en raakte enthousiast. 'Aangezuurde koemelk heeft een pH van 5, terwijl de pH van koemelk 6,5 is. Het komt dus veel zuurder de lebmaag in. Kalveren verteren dat beter.'

Koude melk

De opfokspecialist biedt de melk koud aan. De dieren drinken telkens wat slokjes, waardoor het gedoseerd in de lebmaag stroomt. Eerst gaf hij een aanzuurmiddel dat de melk naar karnemelk liet smaken. 'Daar moesten de kalveren aan wennen.'

Sinds twee maanden gebruikt hij Selko Calf, dat drinken ze makkelijker. De eerste zeven weken nemen ze 10 tot 12 liter aangezuurde koemelk per dag op. 'Dat gaat zonder trammelant.' Daarna bouwt Van Herpen de melkgift in vier weken af. 'De groei lijkt goed te gaan. Over twee weken gaan we wegen, het zal me niet verbazen als ze richting de kilo groei per dag gaan.'

Citroenzuur

Erjan te Biesebeek is melkveehouder in het Gelderse Eibergen. Hij voert zijn Belgisch Witblauw-vaarskalveren en -stierkalveren een onbeperkte hoeveelheid aangezuurde koemelk. De fokkalveren kregen het voorheen ook, maar vanwege het extra werk stapte hij bij deze groep dieren over op kunstmelk.

De eerste vier levensdagen geeft hij een Belgisch Witblauw-vaarskalf of -stierkalf onbeperkt biest en vanaf de tweede biestmaaltijd strooit hij er wat citroenzuur doorheen. Ondanks de zure smaak, drinken de kalveren dagelijks 10 tot 12 liter. Dat resulteert in sterke en grote kalveren die bij afvoer op twee weken leeftijd gemiddeld 61 kilo wegen.

Joost Assink, vertegenwoordiger bij Agridrogist, merkt dat de belangstelling voor aanzuren groeit. 'De verkoop van citroenzuur stijgt. Het geeft veehouders arbeidsgemak. Ze kunnen eenmalig de emmer vullen en de melk bederft minder snel. Ook staan de voordelen qua groei en vertering hen aan.'

Een theelepel citroenzuur is volgens hem voldoende voor een emmer met 5 tot 6 liter koe- of kunstmelk. Bij koemelk kan de veehouder nog extra vitamines en mineralen toevoegen, koemelk is wat dat betreft armer dan kunstmelk.

Verbeterde darmflora

Aangezuurde melk verbetert de darmflora van het kalf. De lagere pH remt de bacteriegroei in de melk en helpt de vertering in de lebmaag. 'De ongewenste bacteriën zorgen voor diarree, verteringsproblemen en een verminderde algehele gezondheid', zegt Hans Wansink, jongveeopfokspecialist bij Sprayfo.

Het zuur zorgt er namelijk voor dat het caseïne-eiwit in de melk stremt, geeft hij aan. 'Het lijkt alsof de melk niet meer goed is, maar alle waardevolle voedingsstoffen zitten er nog steeds in. De zure smaak kan een kalf even afschrikken. Maar als je de tweede biestvoeding al licht aanzuurt, weet het dier niet beter.'

Er zijn twee manieren om kalveren onbeperkt koude melk te verstrekken. Allereerst via een tjokvolle emmer. De tweede manier is vier keer per dag kleine porties aanbieden. 'Dat heeft mijn voorkeur', zegt de opfokspecialist. 'Je hebt vaker een controlemoment en minder melkresten, dus minder verliezen. Het is wel iets meer werk dan onbeperkt voeren.'

Zijn advies is om de eerste vijf weken vier porties per dag te voeren en dit de vijf weken daarna af te bouwen naar drie kleinere porties per dag. 'Het kalf moet immers ook ruw- en krachtvoer opnemen.'

Kosten

Wansink waarschuwt ervoor dat de kalvermest dun kan zijn en soms vetgeel. 'Dat komt omdat een kalf veel drinkt en doorgaans niet vanwege een darminfectie.' Een fokkalf kan dagelijks 9 tot 10 liter aangezuurde melk op, een Belgisch Witblauw-kalf tot 13 liter. Dat is wel afhankelijk van de samenstelling van de koe- of kunstmelk. De kosten voor het aanzuren van melk liggen bij gebruik van Selko Calf op 7 euro per liter zuur.

Als een kalf tien weken lang 10 liter koe- of kunstmelk drinkt, gaat het in totaal om 700 liter. Het zuur kost in dit geval 5 euro per kalf en de koemelk, uitgaande van een melkprijs van 33 cent per liter, kost zo'n 230 euro per kalf. 'Vergeet verder niet dat een hoge voerbelasting ook om een goede hygiëne, biestkwaliteit en droogstandsregime vraagt', aldus Wansink.

Op het feit dat onbeperkt verstrekken van aangezuurde melk prijzig is, zegt Van Herpen: 'Minder trammelant en extra jeugdgroei is ons veel waard. We willen de kalveren op ons bedrijf gezond houden en hun potentie volop benutten.'