Sterke daling Rabo Tuinbouwbarometer door misère sierteelt

Consumenten kopen minder bloemen of planten, of kiezen een goedkoper boeket of goedkopere plant. Mede hierdoor zijn hogere werkloosheid en bedrijfssluitingen op termijn niet te voorkomen, stelt Rabobank. De bank meent dat de coronacrisis vraagt om creativiteit en aanpassingen in de strategie voor de middellange termijn.

De Rabo Tuinbouwbarometer is aan het begin van het tweede kwartaal gedaald naar 4,6. Een kwartaal eerder was de score nog 7. Voor de individuele handels- en productiebedrijven in de sierteelt zijn de omzetverliezen sterk afhankelijk van de landen waar ze producten leveren.

Omzetresultaten

Ook het afzetkanaal – bloemisten, supermarkt, online, tuincentra of institutionele markt – en de afzetpiek van het specifieke product gedurende het jaar spelen een grote rol. De bedrijven die veel aan grootschalige supermarktketens leveren, worden het minst getroffen, duidt Rabobank.

Voor bloemisten en tuincentra in Nederland lopen de omzetresultaten dan ook sterk uiteen. In de eerste vier weken na de lockdown lagen de verkopen in de tuinbranche gemiddeld zo'n 20 procent lager dan vorig jaar. Maar halverwege april was er weer sprake van een stijging.

Voor de voedingstuinbouw waren de eerste gevolgen van de lockdown meestal te overzien, blijkt uit de cijfers. Daar zag Rabobank zowel omzetdalingen als -stijgingen. Bij bedrijven die verse kruiden, bepaalde typen sla of exotische paddenstoelen leveren aan het foodservicekanaal, zijn wel zeer forse omzetverliezen geconstateerd. Leveringen aan restaurants of catering vielen stil.

Onzekerheid over beschikbaarheid arbeid

De omzet uit sperziebonen, ui, paprika, wortel en sinaasappel nam daarentegen toe. Ondernemers in de versketen voelen daarnaast de onzekerheid of er wel voldoende arbeid beschikbaar is. En er leeft de vraag of de export naar buitenlandse horeca binnenkort weer kan worden opgestart.

De bloemverkopen in de supermarkt bereiken inmiddels hun normale niveau. In België, Duitsland, Tsjechië, Zwitserland en Frankrijk zijn tuincentra weer open. Vliegverkeer is nog steeds lastig, maar wegtransport heeft zich aangepast aan de nieuwe regels, stelt Rabobank. De levering van stekmateriaal voor productiebedrijven geeft nog wel problemen.

De bestedingen aan bloemen en planten zijn (nog) hoog, constateert de bank. Deze groeiende vraag naar bloemen, planten en tuinproducten zorgt voor een voorzichtig herstel van de prijs. In de Nederlandse sierteelt ligt de omzet nu een kwart lager dan in de vergelijkbare periode vorig jaar.

Steun helpt, maar zorg blijft

De steunmaatregelen van de overheid lijken de sierteelt in staat te stellen de internationale positie te behouden, duidt de bank voorzichtig. Het tekort aan medewerkers bij groentebedrijven wordt opgelost door scholieren of medewerkers uit de sierteelt in te zetten. In het algemeen kunnen in Nederland alle producten geoogst worden.

Ook handelsbedrijven passen hun logistiek aan. Maar grote zorgen blijven er voor de agf-handel, die specifiek gericht is op de foodservice, lichten de analisten van Rabobank toe. Het vinden van nieuwe afzet zonder dat de brutomarge geheel verloren gaat, zoals bezorgservices, vergt veel inspanning in de sector.

Zodra overheden beslissen om lockdownmaatregelen op te heffen, kan de vraag uit horeca en foodservice naar meer bijzondere groenten en fruit en sierteeltproducten zich weer herstellen. 'De vraag is wie dan de beste kaarten heeft om de marktvraag in te vullen', werpt Rabobank op in de Tuinbouwbarometer.

Eén bloemist per week stopt

De economische schade in de Afrikaanse bloementeelt is groter dan in Nederland, met bedrijfssluitingen tot gevolg. Dit lijkt mogelijk de Nederlandse sector ten goede te komen, maar de buitenlandse productie is ook nodig voor de diversiteit van het sortiment, betoogt Rabobank.

Veel bedrijven in de sierteeltketen worden door de coronacrisis uitgedaagd om na te denken over hun toekomst en strategie op de lange termijn, ziet de bank. Afgelopen jaren verdween er één bloemist per week uit de Nederlandse winkelstraten.

Deze trend wordt zeker niet gestopt, stelt Rabobank. Ook omdat consumenten tijdens de lockdown online-aankopen zijn gaan waarderen. Bloemisten en tuincentra doen er goed aan dit in hun strategie mee te nemen, adviseert de bank.

Economische recessie is een feit

Rabo voorspelt voor 2020 een wereldwijde economische krimp van 2,6 procent, voor Nederland in het algemeen een economische krimp van 5 procent. Hogere werkloosheid en bedrijfssluitingen zijn hierdoor eind 2020 en begin 2021 een feit.

De vraag naar bloemen en planten hangt samen met het besteedbare inkomen. Bij een flinke daling hiervan is volgens Rabobank ook een daling van de sierteeltconsumptie te verwachten. 'Sommigen kopen niet meer, anderen kopen een goedkoper boeket of goedkopere plant.' De bank verwacht dan ook dat de marktvraag zich in 2021 niet volledig zal herstellen.

Datzelfde geldt voor aardappels, groenten en fruit. Naar verwachting duurt het minstens twee jaar voordat de markteffecten van deze crisis voor agf zijn weggeëbd, stellen de rekenmeesters. Ze adviseren telers te overwegen hun teeltplan te veranderen, als dat mogelijk is.

Onzekerheid over arbeid

'Doordat de vraag uit de foodservice vervangen is door vraag uit supermarkten, kun je als ondernemer overwegen de rassenkeuze daarop aan te passen', adviseert de bank. Deze constateert overigens tegelijk dat dit bij de (hard-)fruitteelt niet mogelijk is, vanwege de lange teeltduur.

Deze crisis, waarin veel ondernemers kampen met onzekerheid over arbeid, kan aanleiding zijn om meer strategische oplossingen te zoeken voor de toekomstige invulling van de arbeidsbehoefte, stelt Rabobank tot slot. Bijvoorbeeld door processen te automatiseren.