Gewicht bepaalt bodemdruk dieper in profiel

Alle banden hebben effect op de bodem. Wat de verschillen zijn, wil het Actieplan Bodem & Water (ABW) in het project 'Grip op de Bodem' zichtbaar maken. Tijdens de Biovelddag vorige week in Lelystad gaf docent-onderzoeker Kees Westerdijk van Aeres Hogeschool een demonstratie met het Zwitserse systeem waarmee bodemdruk kan worden gemeten zonder noemenswaardige verstoring van de bodem.

De techniek werkt met druksensoren gemaakt van slangen gevuld met water. Die brengt Westerdijk op verschillende dieptes van opzij aan op de plek waar later trekkers en werktuigen over rijden, ditmaal op twee plekken om de vergelijking tussen twee trekkers tegelijk te kunnen maken. De druk die in de slangen ontstaat, konden de bezoekers aflezen op twee televisieschermen.

Bij de demonstratie werkte AWB van licht naar zwaar. Het meetsysteem geeft een beeld van de druk op 20, 40 en 60 centimeter. De vergelijking ging op de Biovelddag tussen brede en smalle banden, brede banden op hoge en lage druk en een grote trekker op brede banden tegenover een kleinere op smalle banden. Verder liet ABW een rupstrekker over de sensoren rijden.

Gewicht

Het gewicht van de trekkercombinatie is volgens Westerdijk zeer bepalend voor de druk op grotere diepte. Zijn ervaring is dat brede banden en lage druk wel positief zijn voor de verdichting in de eerste 20 centimeter, maar dat het gewicht van de combinatie op een diepte van 40 tot 60 centimeter allesbepalend is voor de druk in die diepere lagen, waar de verdichting ook moeilijker is op te heffen dan in de bouwvoor.

Of de zware trekker lage of hoge druk en brede of smalle banden heeft, maakt in de diepte minder uit. Adviseur Albert Jan Olijve van Van Tafel naar Kavel stelt dan ook dat het voor het sparen van de bodem vooral van belang is om het gewicht van machines naar beneden te brengen.

Rapport over bodemverdichting

Olijve zegt dat een rapport over bodemverdichting in Flevoland al wees op het belang van aandacht voor de mechanisatie. 'Bovengronds lijkt het nu mee te vallen met die brede banden, maar de druk midden onder de band neemt naar beneden in de bodem zelfs wat minder snel af vergeleken met een smalle band. Dat beseffen telers niet altijd voldoende.'

Eigenlijk moeten telers dus rekening houden met de bodemverdichting en kiezen voor lichtere mechanisatie. Olijve stelt dat onder vochtige omstandigheden de ondergrond het meeste risico heeft op verdichting en zal verdichten bij een te hoog gewicht.

De demonstratie met de sensoren in de diepere lagen van de bodem laten volgens Olijve goed zien wat het effect van zware machines is op de diepere ondergrond. Dat is de meerwaarde van deze opstelling.

Rups

Met een rups kan de gewichtsverdeling over een groter oppervlak worden gespreid. Dat zou gunstig kunnen uitpakken voor de bodembelasting. Toch laat de demonstratie hier kritische punten zien. De rupsen maken de machine als geheel zwaarder en het opvallendste is dat de drukwielen van de rups pieken laten zien in de bodemdruk.

Tijdens de demonstratie laat ABW ook de druk zien op 40 centimeter diepte, maar dan naast de bereden plek, over het algemeen in de gewasrij. Hier kan een bredere band een grotere uitstraling hebben dan een smalle band. Op smalle banden werken vanaf rijpaden kan daarom een verstandige keuze zijn.