Doelen gewasbescherming niet gehaald

Er is weliswaar verbetering zichtbaar, maar de gestelde doelen van het nationale gewasbeschermingsbeleid voor waterkwaliteit, biodiversiteit en arbeidsveiligheid zijn niet gehaald. Dat staat in onderzoek Geïntegreerde gewasbescherming nader beschouwd. In dit onderzoek wordt het nationale gewasbeschermingsbeleid geëvalueerd. Het is opgesteld door PBL en is de tussenevaluatie over het tijdvak 2013-2018.

Deze evaluatie volgt op de nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst. Daarmee wil het kabinet het gebruik van gewasbescherming verder verduurzamen om in 2023 te voldoen aan de internationale eisen voor milieu, voedselveiligheid en arbeidsomstandigheden.

PBL signaleert dat de biodiversiteit in het agrarisch gebied achteruit gaat en dat de waterkwaliteit onvoldoende is verbeterd. Het aandeel gemeten overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen voor de Kaderrichtlijn Water is te weinig afgenomen ten opzichte van 2013.

Geïntegreerde gewasbescherming

Ook stelt PBL dat met geïntegreerde gewasbescherming niet de stappen zijn gemaakt die werden verwacht. De hoeveelheid chemische middelen die wordt gebruikt is, gemeten in kilo's, praktisch niet afgenomen. PBL stelt wel dat de hoeveelheid niets zegt over de schadelijkheid. Volgens de onderzoekers ontbreekt het boeren en tuinders aan een prikkel om te veranderen. Chemische gewasbescherming is relatief goedkoop en volgens telers zijn alternatieven minder effectief.

Een ander punt van aandacht is de arbeidsveiligheid. PBL stelt dat een deel van de telers geen hoge prioriteit stelt aan veilig werken met gewasbeschermingsmiddelen. Een kwart licht de medewerkers niet goed voor over de risico's die het werken tussen gewassen, die met dergelijke stoffen behandeld zijn, met zich meebrengen

Voedselveiligheid

Producten van Nederlandse boeren en tuinders scoren volgens PBL goed op voedselveiligheid. Op producten uit Nederland worden structureel minder resten van gewasbeschermingsmiddelen gevonden dan op producten uit andere landen, ongeacht of die uit lidstaten van de Europese Unie komen of uit de rest van de wereld.

Het percentage producten met overschrijdingen van de residunorm was in Nederland al laag. Sinds 2010 neemt het aandeel overschrijdingen van deze Europese normen in het Nederlandse voedselpakket af. Deze afname geldt vooral voor in het buitenland geproduceerd voedsel. Met ander woorden: al het voedsel is veiliger geworden.

Alternatieven

Om de afhankelijkheid van chemische middelen te doorbreken, kan de overheid een plafond instellen op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, vindt PBL. Dat beperkt de milieuruimte voor telers, wat de sector kan aanzetten tot innovatie en het gebruik van alternatieven.

Aantrekkelijke alternatieven moeten er dan wel zijn. De overheid doet er volgens PBL daarom goed aan om het onderzoek naar niet-chemische alternatieven verder te stimuleren. Ook de afnemers van de producten kunnen hier een rol in spelen, bijvoorbeeld door met een meerprijs milieuvriendelijk telen te stimuleren.

LTO Nederland, Glastuinbouw Nederland, KAVB en NFO vinden dat de evaluatie 'de plank mis slaat.' De organisaties vinden dat de evaluatie inzicht zou moeten bieden in de voortgang van de gestelde doelen en de effectiviteit van het hiertoe ingezette beleid. Het rapport schiet hierin tekort, vinden ze, waardoor de evaluatie de sector en overheid niet verder helpt in verdere verduurzaming van gewasbescherming richting 2023, eindjaar van de nota.