Boerengezin woont in container vanwege bevingsschade

Het gezin moest in de herfst van 2016 hun rijksmonumentale boerderij verlaten, nadat de NAM deze onveilig verklaarde vanwege aardbevingsschade. 'Hoe het verder moet? Wij hebben geen idee.'

'Is ons huis nu ingestort?' vroeg hun oudste zoon van vier jaar, toen maandag 8 januari rond 15 uur de aarde in Garrelsweer trilde. 'Hoe klein ze ook zijn, ze krijgen heel veel mee', zegt Margreet Kadijk. 'Ook zij vinden het niet fijn wonen en willen terug naar de oude plek.'

Dwarshuisboerderij

Wiard Kraak is de zesde generatie Kraak op de monumentale dwarshuisboerderij uit 1883, een zichtlocatie vanaf de provinciale weg van Groningen naar Delfzijl. Kraak en Kadijk kwamen in 2012 op het bedrijf van zijn ouders. Naast 60 hectare akkerbouw hebben ze in de voormalige pluimveeschuur een caravanstalling.

Ook is hij als zzp'er aan het werk bij andere boeren. Maar daar komt de laatste jaren minder van terecht dan dat hij zou willen. 'Wekelijks zijn wij twee dagen met de gevolgen van de aardbevingen bezig.' Kadijk is verpleegkundige en werkt 24 uur per week.

Scheuren

Een dag eerder, enkele kilometers noordelijker. Akkerbouwer IJsbrand Havinga in Zeerijp wijst naar scheuren in buitenmuren van zijn woning die na de laatste aardbeving zijn ontstaan. De opstallen en woning staan sinds een half jaar te koop. De ondernemer ziet meer toekomst in Loppersum, waar hij wel uitbreidingsmogelijkheden heeft. De panden zijn inmiddels onder voorbehoud verkocht, maar de vraag is of de potentiële koper zijn eigen huis na de aardbeving kan verkopen.

Heel vervelend, maar hij heeft nog geluk gehad, zegt Havinga. 'Mijn nieuwe buren wonen in een keet op hun erf omdat hun rijksmonument te onveilig is. De boerderij ziet er keurig netjes uit. Generaties lang is er veel liefde in gestopt om het te onderhouden. Maar de gevolgen van de aardbeving zijn een uitputtingsslag voor deze ondernemers geworden.'

Machteloos

Kadijk en Kraak knikken, als ze het verhaal van hun nieuwe buurman aanhoren. Ze voelen zich machteloos. 'Slopen van de boerderij is doodzonde', stellen ze, terwijl ze moeiteloos drie families opnoemen van wie de huizen vanwege de aardbevingsschade tegen de vlakte zijn gegaan of gaan.

'Onze boerderij mag niet zomaar worden gesloopt. Het gaat om een rijksmonument; zowel de woning als de aangrenzende schuren. Maar zo is er ook geen toekomst. Mijn vader was altijd bezig met het onderhoud. Hij schilderde alles, zowel de binnen- als de buitenkant. Het is maar goed dat wij nu op het bedrijf zitten en de strijd moeten voeren.'

Veel energie en geld

Maar ook de jongere generatie stak veel energie en geld in onderhoud in de korte tijd die ze op de boerderij zaten. Zo renoveerden ze de badkamer grondig, maar ook daar zitten de scheuren inmiddels in de muren. Het toilet moeten ze in amper vier jaar tijd twee keer opnieuw betegelen vanwege schade.

De familie heeft inmiddels een heel dossier aan schaderapporten opgebouwd. In 1998 is de eerste schade erkend, maar ook in 2001, 2003, 2006, 2009 en 2012 na de zware beving in Huizinge was er grote schade aan de gebouwen. Dat werd een jaar later door de NAM hersteld, maar op een heel verkeerde manier, vindt het stel.

Schimmel

'Wat is niet stuk? Er zijn wokkels in het pand geplaatst, die niet samengaan met het voegwerk. Hierdoor krijg je condensatie en oxidatie. Het hele huis is vochtig en zit vol schimmel. De brandmuren zijn zwaar beschadigd. Om verder te kijken is de wandbeplating in de gang verwijderd, maar iets nieuws is er niet voor teruggekomen', zegt Kadijk.

'In de grote kelder waar we eerst de was ophingen en voorraad opsloegen, staat 30 centimeter water, vermoedelijk door een verandering in de grondwaterstand en een kapotte fundering. Ook zorgden de schoorstenen op het dak voor een acuut onveilig situatie.' En dan resoluut: 'Wij willen niet met twee kleine kinderen op een houten plankje boven alle vocht en schimmel wonen.'

Vocht

De schoorstenen zijn vorig jaar verwijderd. Een oplossing voor het vochtprobleem is minder eenvoudig. 'De Rijksdienst adviseert om een wand voor de vochtige muren te spijkeren. Maar daarmee is de vocht natuurlijk niet weg.'

Nog niet zo lang geleden is er in de kelder een automatische waterpomp geplaatst en zijn de stopcontacten die erbij bungelden vanwege het verwijderen van de wandbeplating verwijderd. Een noodoplossing, stelt Kraak. 'Wanneer we dat niet deden, dan voldeden we niet meer aan de eisen voor een brandverzekering. Als er dan iets gebeurt, ben je nog verder van huis.'

Stutten

De schade beperkt zich niet tot het huis. De oude koestal die grenst aan de woning, telt zestig palen die het gebouw stutten. In de pluimveestal zitten 'honderden' scheuren.

De grootste frustratie is volgens het tweetal dat partijen als de NAM, de Nationaal Coördinator Groningen, maar ook het Centrum Veilig Wonen van alles toezeggen, maar niets nakomen.

Onderzoeken

'Er zou een bodemonderzoek komen, een onderzoek of het bouwkundig versterkt kan worden. Dat is allemaal nog niet gebeurd. Partijen hebben ons beloofd om de kosten voor de dubbele vaste lasten te vergoeden. Ze wijzen met de vinger naar elkaar en betalen nu niets. Want ook de boerderij moet vanwege de vochtproblematiek worden verwarmd. En ten slotte zijn ze al vanaf 2015 bezig met een schaderapport dat er ook nog steeds niet is, zegt Kadijk.

'Wij hebben een bedrijf, het is een rijksmonument, het is verkeerd hersteld en het ligt in het epicentrum, waardoor de kosten enorm zullen zijn voor de NAM ', verklaart Kadijk waarom ze nog niet verder zijn gekomen. 'Wat dat betreft hebben we de jackpot gewonnen.'

Schadeprotocol

Het stel was net weer in overleg met de NAM over de schade, toen in maart vorig jaar het schadeprotocol naar de prullenbak werd verwezen. De NAM had te veel invloed op het protocol, vonden de Groningers.

Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat is in overleg met de regio om tot een nieuw en door de regio gedragen schadeprotocol te komen.

Leven staat stil

Kadijk en Kraak geloven er niet meer zo in. 'Iedereen belooft van alles, maar er komt niets van terecht. De partijen laten ons in de steek. Ons hele leven staat stil, zowel privé als bedrijfsmatig. Het is behelpen in een container met twee kleine kinderen. We hadden een mooie ruime badkamer en grote keuken. We hebben nu maar twintig minuten warm water voor vier personen om te kunnen douchen. De bank is stuk, maar we kopen geen nieuwe, want we hebben geen idee hoe en waar onze toekomst eruitziet', wijst Kadijk naar het meubelstuk.

Kraak vult aan: 'Moeten we investeren in asbestsanering, wind- en zonne-energie als we niet weten welke kant het opgaat?' Hun laatste strohalm is de rechtsbijstandsverzekering die ze onlangs hebben ingeschakeld. 'Ogenschijnlijk zijn wij rustig. Maar van binnen koken we. Met de NAM trek je aan een dood paard. We gaan met een advocaat praten hoe we verder moeten', laat Kadijk weten.

Toekomst

Hoe hun leven er over enkele jaren uit ziet? De twee moeten het antwoord schuldig blijven. 'Voor hetzelfde geld zitten we hier nog in de container, maar we hopen natuurlijk van niet.'

De Nationaal Coördinator Groningen wil niet op individuele zaken reageren.