'Van de ene verbazing in de andere'

Jan Pieter van Tilburg uit het Groningse Hellum is een melkveehouder met passie voor energie. De meterkast in zijn nieuwe ligboxenstal is er een van reuzenformaat.

Elke stroomverslinder heeft er zijn eigen onlinemetertje, denk aan de vacuümpomp, waterinstallatie, warmtepomp, verlichting, compressor en het woonhuis.

Van Tilburg heeft 145 koeien en melkt die in een 2x14 zij-aan-zij-melkstal. Zijn ligboxenstal, die nu anderhalf jaar in gebruik is, wordt ook wel de meest energiezuinige stal van Europa genoemd. Met vernuftige melkkoeltechnieken, warmteterugwinning, een energiezuinig lichtplan en een slim gebruik van installaties verbruikt hij jaarlijks 35.000 kilowattuur.

Zonder deze maatregelen zou dat het dubbele zijn. Bij een productie van 1,4 miljoen liter melk per jaar verbruikt de ondernemer 25 kilowattuur per 1.000 liter melk. Door de energiezuinige maatregelen bespaart hij jaarlijks 6.000 euro aan energiekosten.

De meerkosten van de maatregelen (35.000 euro) verwacht hij in zes tot acht jaar terug te verdienen.

Zoals een piloot naar het dashboard in zijn cockpit kijkt, zo staart Van Tilburg naar de metertjes in zijn meterkast. 'Hier wordt elke minuut het energieverbruik van alle apparatuur gemeten', glundert hij. 'En dan kom je soms tot bijzondere conclusies. We vallen van de ene verbazing in de andere.'
De ondernemer wijst naar het drukvat waarmee het bronwater op druk wordt gehouden. 'We hadden eerst een kleiner vat met daarop een frequentieregelaar.

Die zou energie moeten besparen, maar het bleek een energievreter te zijn. De frequentieregelaar was constant bezig met het regelen van de pomp.

Het stroomverbruik lag op 7,6 kilowattuur per 1.000 liter melk, veel meer dan de beloofde 3 kilowattuur. Daar kom je pas achter als je met al die metertjes werkt'

De veehouder deed de frequentieregelaar ter waarde van 2.200 euro de deur uit en schafte een groter drukvat aan van 450 liter ter waarde van 700 euro. Het bespaart hem jaarlijks 800 euro aan energiekosten.

'Het stroomverbruik van de waterinstallatie is nu 2,2 kilowattuur per 1.000 liter melk. Te vaak worden de adviezen van leveranciers klakkeloos overgenomen. Er wordt gedacht in vaste patronen en daarin geloven we elkaar feilloos. Jammer, want als je op een andere manier naar je installaties kijkt en de afstelling daarvan, is er veel te besparen.'

Adviseur

Van Tilburg wijkt graag af van de geijkte paden. Hij wordt daarin begeleid door Rob Jacobs, onafhankelijk energieadviseur en eigenaar van L’orèl Consultancy. 'Als je eerst goed nadenkt over hoe je apparatuur optimaal plaatst, dan blijft het geld naar je toekomen', aldus Jacobs.

Besparen op energie begint volgens hem bij een logisch ontwerp en inrichting van de technische apparatuur. 'Plaats de machinekamer tussen de melkstal en melktank. Dat zorgt voor korte lijnen. Ook een goede isolatie is van belang.'

Jacobs loopt samen met Van Tilburg de ondergrondse machinekamer in en wijst naar de heetwaterboiler die een jas draagt van minerale wol. 'Er is nu nauwelijks warmteverlies. Een gasboiler heeft alleen al 600 tot 700 kuub gas stilstandsverlies per jaar, bij een elektrische boiler is dat 800 tot 900 kilowattuur.'

Van Tilburg schafte geen ledlampen aan, maar tl-verlichting. 'Ledlampen zijn duurder, het licht is niet prettig en ze zijn minder zuinig dan je verwacht.' Hij kocht T5-lampen. Die geven volgens hem egaal licht en zijn duurzamer. Jacobs: 'Als je kijkt naar het aantal watt per vierkante meter, dan is bij 100 of 200 lux een T5-lamp zuiniger bij een goede lichtverdeling.'
De veehouder koos in overleg met Jacobs voor slimme melkkoeltechnieken. Hij heeft een melkopvangvat van 350 liter. Jacobs: 'De meeste boeren hebben een vat van 120 of 150 liter, maar bij een groter vat is de melkstroom geleidelijker en beter te koelen. Je bespaart als snel 3.000 tot 5.000 kilowattuur.'

Voordat de melk de tank instroomt, wordt het met glycolwater door het ECO200-systeem gekoeld naar 4 graden Celsius. Onder in de traditionele melktank stroomt eveneens glycolwater. Daardoor is er geen koelmachine nodig om de melk in de tank te koelen.

Het warme water dat vrijkomt, gebruikt Van Tilburg voor het reinigen van de melkinstallatie, en om het huis en douchewater te verwarmen. Daardoor ligt het gasverbruik van de woning lager dan 1.000 kuub gas per jaar. Voorheen was dat 5.500 kuub, een besparing van 2.500 euro aan gaskosten.

Van Tilburg en Jacobs hopen dat er meer energiezuinige stallen worden gebouwd. Jacobs: 'Deze stal in Hellum lokt veel discussie uit en dat is goed. Mensen durven vaak niet af te wijken van standaardmethode, terwijl het je juist veel voordeel kan opleveren.'