Grenzen verleggen (2)

De Poolse economie is in opkomst. Er is ruimte voor nieuwe ondernemers, veel relatief goedkoop land en een overheid die (veelal via Brussel) veel investeert in de sector. Dat betekent dat er volop initiatieven en kansen zijn voor ondernemers die in het diepe willen springen, een beeld dat bij veel Nederlandse boeren en tuinders tot de verbeelding spreekt.

In een land dat acht keer zo groot is als Nederland zou je kunnen denken dat er voldoende 'ruimte' is om te ondernemen. Maar dat is niet de werkelijkheid. Ruimte genoeg, maar geconfronteerd met een onbetrouwbaar ondernemersklimaat en een wisselende overheid blijkt Polen een eeuwige belofte voor sommige ondernemers.

Nederlandse pioniers

We spraken Nederlandse ondernemers die zich hier als pionier meer dan vijftien jaar geleden gevestigd hebben, maar ook Poolse ondernemers die voor zichzelf in dezelfde periode kansen zagen. Voor hen was het een avontuur om te starten want alles wat bij ons vanzelfsprekend is, was in die tijd in Polen nog niet georganiseerd.

Met behulp van Europese Unie-gelden en een flinke dosis ondernemersgeest hebben zij zich in de tussenliggende periode ontwikkeld en hebben ze één voor één indrukwekkende bedrijven gerealiseerd op grotendeels van de overheid gepachte grond.

En daar wringt de schoen, want ook de overheid ontwikkelt zich en de politieke werkelijkheid werkt belemmerend. Men wil geen megabedrijven en ze streven ernaar de middelgrote bedrijven een kans te geven om tot ontwikkeling te komen voordat alle grote jongens de taart verdeeld hebben. Deze wenteling zorgt ervoor dat de Poolse regering maatregelen doorvoert die de pioniers en hun bestaansrecht ernstig bedreigen.

Pachtcontracten

Pachtcontracten worden niet nagekomen, opgebroken of niet verlengd. Kopen van grond is daarnaast geen optie voor buitenlandse ondernemers tot 2016. En regionaal is sprake van tegenwerking door autoriteiten en vriendjespolitiek. Hierdoor dreigen deze ondernemers grote hoeveelheden van hun gronden en daarmee hun inkomsten te verliezen zonder dat iets of iemand hier iets aan kan doen.

In de tussentijd hebben ze al wel veel geld geïnvesteerd in machines, stallen en pakhuizen. Ze zijn letterlijk overgeleverd aan de (on) wil van de overheid. In Europa moeten ondernemers kunnen rekenen op een betrouwbare overheid en planningszekerheid voor ondernemers. Daar werken we elke dag als landbouworganisatie in onze eigen landen als ook gezamenlijk in Brussel aan.

Zo'n reis naar Polen doet je beseffen dat de uitdagingen in dat kader niet alleen in Nederland liggen, en dat het in sommige gevallen zelfs complexer voor ondernemers is in landen als Polen.

Siem Jan Schenk, LTO Noord-voorzitter
• Grenzen verleggen (1)