Exoskelet ontlast schouders van veehouder bij het melken

Het exoskelet kan wat futuristisch tonen. Cilinders, bladveren en elastieken over rug en schouders volgen en ondersteunen elke beweging van de persoon die het harnas draagt. Van alle sectoren lijken melkveehouders de eerste groep ondernemers die het hulpmiddel omarmen, als ondersteuning tijdens het melken.

'De meest voorkomende blessure zijn schouderklachten. Schoonmaken van de uiers, het onderhangen van melkklauwen en het dippen zijn taken die alle dagen voorkomen en zeker naarmate de jaren verstrijken een zware belasting zijn', weet Joost Geuzendam van importeur Pre-tec in het Overijsselse Nijverdal.

Ortheses en protheses

Het bedrijf importeert sinds vijf jaar het exoskelet van de Duitse fabrikant SuitX by Ottobock. Dit bedrijf is vooral bekend van ortheses en protheses voor de medische sector. In 2023 nam Ottobock het Amerikaanse SuitX over, waaruit de IX-serie voortkomen.

Er zijn exoskeletten die de nek ondersteunen of alleen de duim, en er zijn er die de houding verbeteren. Daarnaast is er onderscheid tussen actieve en passieve exoskeletten. Een actief exoskelet kan met een accu of op luchtdruk de bewegingen ondersteunen. Een passief exoskelet heeft geen krachtbron, maar ondersteunende veren. Dat kunnen bladveren, elastiek of gasveren zijn.

Prijzen voor schouderexoskeletten variëren van 1.100 euro voor het meest eenvoudige skelet tot meer dan 3.500 euro voor een versie met accu. Een exoskelet weegt 2 tot 4 kilo en is instelbaar om de schouders met 0,5 tot 4 kilo te ontlasten.

Backpackers

De SuitX IX shoulder Air ondersteunt de armen passief en daarmee de schouders. Deze is daarom goed te gebruiken in de melkput. De krachten worden in principe via het exoskelet van de schouder naar de heup verplaatst, net als bijvoorbeeld een grote rugtas voor backpackers doet of een harnas voor een bosmaaier.

Pre-tec is met zijn IX Shoulder Air een van de twee meest zichtbare aanbieders op de Nederlandse markt en rekent 1.990 euro. De andere speler is Skelex met zijn 360-uitvoering. Skelex verkocht sinds 2017 wereldwijd vierduizend exoskeletten vooral buiten de landbouw, waarvan vierhonderd stuks naar Franse melkveehouders gingen.

Vrouwenmodel

Sinds eind vorig jaar is Skelex ook in Nederland vanuit Den Haag actief. De Skelex 360 gebruikt geen nylon elastiek en kunststof pezen, maar roestvrijstalen bladveren en staalkabels.

Frank van der Mooren van Skelex: 'We hebben een versie met langere rug voor mannen en een versie met kortere rug, die meestal op vrouwen van toepassing is. Behalve een uitvoering voor de melkput is er ook een skelet speciaal voor laswerk met leren afwerking, waarbij vonken het skelet niet kunnen beschadigen.'

Uitwassen

De 360, passend voor de melkput, kost 2.995 euro. Deze is met de hogedrukspuit af te spuiten. De stoffen gedeeltes van beide exoskeletten kunnen in de wasmachine. Een enkele veehouder kiest ervoor om met een grote overjas te melken en het skelet zo schoon te houden.

Een goed afgesteld exoskelet ondersteunt bij gestrekte armen, maar werkt niet als je de armen laat zakken om bijvoorbeeld even met de handen in de zakken uit te rusten. Dat is belangrijk voor de bloedsomloop. Geuzendam van Pre-tec: 'Inmiddels hebben we er in de Benelux 140 verkocht bij melkveehouders.'

De exoskeletten vinden ook veel afzet bij autofabrieken, scheepsbouw, stukadoors en montage- en verfindustrie. Zo'n twee derde van de klanten koopt preventief, maar dus ook een groot deel als er al klachten zijn. Het melken is een routineklus, waar je hem makkelijk voor aan- en uittrekt.

'In principe kan dat in achttien seconden. Het is geen middel om de hele dag te dragen. Wel kun je er prima klusjes mee tussendoor doen, zoals kalveren voeren of een koe vastzetten in de box.'

De kunst is dat je tijdens het werk nergens aan blijft haken en voor winterkleding moet het skelet wat ruimer worden afgesteld. Deze afstelling gaat niet vlot genoeg om het skelet met anderen uit te wisselen.