Zo wil Schouten naar kringlooplandbouw

De omschakeling naar kringlooplandbouw vraagt veel van agrarische ondernemers, vindt de landbouwminister. Ze spreekt over 'ingrijpende veranderingen in de bedrijfsvoering'. Het is volgens haar een omschakeling van voortdurende verlaging van de kostprijs van producten naar voortdurende verlaging van het verbruik van grondstoffen en een zorgvuldig beheer van bodem, water en natuur.

Om kringlooplandbouw dichterbij te brengen is het noodzakelijk om de juiste condities te scheppen, vindt Schouten. Ze heeft deze condities vastgelegd in het realisatieplan dat ze afgelopen week heeft gepresenteerd. Een belangrijk deel van deze condities heeft betrekking op de financierbaarheid, het verdienmodel en de mogelijkheid tot experimenteren.

Marktpositie

Een belangrijk speerpunt wordt de versterking van de marktpositie van boeren en tuinders. Boeren hebben nu al de mogelijkheid om samen te werken om een sterkere positie in de markt te verwerven. Om onduidelijkheid weg te nemen en samenwerking te bevorderen, wil Schouten de regels omtrent samenwerking tussen producenten aanpassen. Dit wil ze combineren met voorlichting om de mogelijkheden voor samenwerking onder de aandacht te brengen bij ondernemers.

Een aantal oneerlijke handelspraktijken zal wettelijk worden verboden en de Autoriteit Consument en Markt (ACM) zal toezicht houden op de naleving van deze wettelijke bepalingen. Ook komt er een geschillencommissie waar boeren terechtkunnen voor laagdrempelige en onafhankelijk geschilbeslechting.

Bovenwettelijke eisen

De ACM gaat erop toezien dat boeren en tuinders hogere prijzen ontvangen van afnemers die bovenwettelijke eisen stellen, bijvoorbeeld ten aanzien van duurzaamheid of dierenwelzijn.

Om meer inzicht te krijgen in de werking van de markten ontwikkelt de ACM een 'agronutrimonitor'. Deze monitor maakt duidelijk hoe de prijsvorming in de keten van producent naar consument plaatsvindt en welke knelpunten daar mogelijk bij optreden, in het bijzonder bij de vergoeding voor duurzaamheidsinspanningen.

Schouten heeft toegezegd overleg te voeren met afnemers, zoals supermarkten. Ze spreekt onder meer over hun verantwoordelijkheid bij de verduurzaming van het aanbod en bij de totstandkoming van een redelijke vergoeding voor boeren en tuinders voor duurzaamheidsinspanningen. Ze wil nog dit jaar concrete afspraken maken met afnemers.

Werkelijke kosten

Verder wil de minister de werkelijke kosten van voedsel, inclusief de onbetaalde milieukosten en gezondheidskosten, in kaart brengen. Dit heet 'true cost accounting'.

De minister vindt dat alle partijen in de keten een morele verantwoordelijkheid hebben om ervoor te zorgen dat duurzaam werken wordt beloond. Dat kan in de vorm van het bieden van een hogere prijs, maar bijvoorbeeld ook via langjarige contracten die meer leveringszekerheid over een langere periode bieden.

Speciale instrumenten

De financiële sector en de overheid gaan boeren die hun bedrijfsvorming willen verduurzamen nu al speciale instrumenten aanbieden, zoals vormen van groenfinanciering. Aanvullend bekijkt de minister of de huidige mogelijkheden passen bij bij de financieringsbehoefte van boeren en tuinders die de omslag naar een meer circulaire bedrijfsvoering willen maken. Ook voert Schouten gesprekken met banken en andere financiers, zoals Groenfonds en Invest-NL, over hun financieringsvoorwaarden.

Met het bedrijfsovernamefonds voor jonge boeren moet er financiële ruimte ontstaan om op het moment van en vlak na bedrijfsovername te investeren in duurzame bedrijfsontwikkeling in lijn met de toetsingscriteria van de LNV-visie. Een deel van het budget van het bedrijfsovernamefonds zal bovendien gebruikt worden om het (strategische) ondernemerschap van jonge boeren te versterken.

Europees landbouwbeleid

Bij de inzet van het nieuwe Europese Landbouwbeleid wil Schouten inzetten op het stimuleren van ruime bouwplannen met een goede vruchtwisseling. Zo kan bijvoorbeeld een extra maatschappelijke prestatie als het telen van rustgewassen (graan/gras) worden gestimuleerd, bovenop een nationaal in te vullen minimale goede landbouwbouwpraktijk voor gewasrotatie. Belemmeringen in de toepassing van de combinatie van teelten wil zij wegnemen.

In Europa streeft Schouten naar het actualiseren van biotechnologiewetgeving, zodat nieuwe veredelingstechnieken als Crispr-Cas niet bij voorbaat buiten bereik blijven.

Experimenteerruimte

De landbouwminister wil experimenteerruimte bieden om tegemoet te kunnen komen aan de vragen die leven over toepassing van kringlooplandbouw. Hiervoor wordt in eerste instantie aangehaakt bij lopende projecten in onder meer Schiermonnikoog, de Achterhoek, De Peel, Flevoland en Twente.

Tot slot wil Schouten ook de de ontwikkeling van bedrijfs- en verdienmodellen voor bijvoorbeeld agroforestry en voedselbossen ondersteunen. Zij werkt hierbij samen met partijen die hier al mee bezig zijn.