Sierteelt kent weinig circulaire processen

Moonshot Circulaire Sierteelt is een overheidsproject dat circulaire businesscases in de sierteeltsector wil realiseren. De eerste fase startte in 2020 met een inventarisatie van bestaande initiatieven door Noord-Brabantse ondernemers Leo Swart van Cresultant in Den Bosch en Willem Kemmers van Innoventuri in Halsteren.

Swart en Kemmers spraken met bedrijven uit verschillende delen van de keten. Die deelden door de ongebondenheid van Swart en Kemmers open en eerlijk hun ervaringen. De projectleiders concluderen dat erop duurzaamheidsgebied veel gebeurt in de sierteelt, maar dat het bijna altijd om lineaire processen gaat. Daarbij neemt het energie- en grondstoffenverbruik wel af, maar is er geen sprake van een circulair proces of kringloop.

Honderd definities voor circulair

Er zijn meer dan honderd definities voor een 'circulaire economie', vonden Swart en Kemmers. Zij stelden een eensluidende definitie voor de sierteelt voor. Om vervolgens de bevindingen uit hun inventarisatie te toetsen aan de praktijk.

Vanwege de coronacrisis deden ze dat in een digitale bijeenkomst met de top van de ministeries van Infrastructuur & Waterstaat en Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit en bestuurders van grote partijen in de sector, zoals Royal FloraHolland, de Dutch Flower Group, telersverenigingen, Ikea, Maxeda, kenniscentrum voor substraten RHP en de Federatie Nederlandse Rubber– en Kunststofindustrie NRK.

Terug naar één definitie

Het overleg leverde een gezamenlijke definitie voor een circulaire sierteelteconomie op: zo veel mogelijk hergebruik van producten en materialen, waardoor minder nieuwe grondstoffen nodig zijn. Daardoor blijven de oude grondstoffen behouden en ontstaat minder afval.

Een circulaire economie is ook alleen mogelijk als partijen uit de hele keten op een gelijkwaardige manier samenwerken om zo de 'gain' en de 'pain' eerlijk te verdelen. Nu komen veel duurzame initiatieven, bijvoorbeeld om verpakkingen te verminderen, vanuit het eind van de keten, terwijl het begin van de keten daarvoor inspanningen levert en de kosten moet dragen.

Het definitieve, met de verschillende partijen besproken inventarisatierapport verscheen mei. Swart en Kemmers onderscheiden daarin vier subsectoren in de sierteelt: pot- en perkplanten, snijbloemen, bolbloemen & bloembollen en boomkwekerijgewassen.

CircularBag als voorbeeld

In hun zoektocht vonden de projectleiders één voorbeeld van een echt doorbraakproject: de CircularBag van Circular Plastics in het Noord-Hollandse Aalsmeer. De CircularBag is een zak van gerecyclede folie met 200 of 400 liter inhoud. Afnemers van sierteeltproducten verzamelen daarin plastic bloemenfolie, bloemen- en plantenhoezen en krimpfolie.

'Wij krijgen de volle zakken terug van groothandels en exporteurs en maken daar dan weer nieuwe, gerecyclede bloemenhoezen van', legt bestuurder Henk Kras van Circular Plastics uit. Hij schat dat de sierteelt jaarlijks zo'n 10.000 ton verpakkingsfolie gebruikt en dat daarvan nu zo'n 15 procent terugkomt voor hergebruik, een enorme verbetering ten opzichte van de 8 procent die het voorheen was.

Dat echte circulaire processen alleen nog mondjesmaat te vinden zijn in de sierteelt verbaast Kemmers en Swart niet echt. Er is een bewustwordingsproces nodig om het belang van circulaire economie beter te laten doordringen in de sector.

Dreigend tekort grondstoffen

'Los van het tegengaan van klimaatverandering zien we een wereldwijd tekort aan grondstoffen opdoemen', zegt Kemmers. 'Als we niet zuiniger omgaan met materialen, rijden we straks in sneltreinvaart op een betonnen muur.'

Nieuwe businessmodellen ontstaan volgens de aanjagers alleen in samenwerking tussen ketenpartijen en gerelateerde netwerken, bijvoorbeeld om wet- en regelgeving aan te passen. Ook is het belangrijk dat producenten zien dat circulair werken geld op kan leveren.

Kleinschalige businessmodellen zijn er al wel te vinden. Voorbeelden zijn planten die een kweker opnieuw tot bloei brengt nadat consumenten ze hebben teruggebracht en een boomkwekerij die bomen verhuurt aan een plantsoenendienst en met abonnementsgeld het onderhoud bekostigt.

Swart en Kemmers staan te trappelen om te beginnen met fase twee van het project. Daarin willen ze aan de slag met 'laaghangend fruit' in substraten en verpakkingen. Swart: 'We staan in de startblokken, maar het wachten is op het aantreden van een nieuw kabinet.'