Compact voeren voorkomt selectiegedrag van koeien

Compact voeren lijkt zich in eerste instantie te beperken tot het toevoegen van water aan het rantsoen en je zou kunnen denken ‘baat het niet dan schaadt het niet’. Maar het is meer dan alleen water toevoegen. Het is een vorm van TMR voeren (Total Mixed Ration) waarbij alle koeien in een productiegroep onbeperkt, 24/7, toegang hebben tot een rantsoen dat zo goed gemengd is dat de koeien niet kunnen selecteren (ook niet door indroging van het voer gedurende de dag) en dus elke hap dezelfde samenstelling heeft.

Dat is de definitie volgens het Deense onderzoeksbureau SEGES die de term ‘Compact TMR’ introduceerde. Volgens onderzoeker Niels Bastiaan Kristensen is het belangrijk om een aantal zaken goed in acht te nemen bij compact TMR voeren. Het restvoer moet geanalyseerd worden en het laden en mengen moet volgens specifieke protocollen verlopen. Bij het mengen wordt vooral aandacht besteed aan het inweken van het krachtvoer en het intensief mengen en snijden door langer (na) te mengen.

Meer stabiliteit over de hele koppel

Van Heesch Dairy Partnership is een melkveebedrijf met 650 melkkoeien (75 procent Holstein en 25 procent Jersey). Het wordt gerund door Rick van Heesch, samen met zijn broer, vader en een vaste medewerker. Al meer dan vijf jaar wordt hier compact gevoerd. Ze weken krachtvoerbrokken in met water, maar niet geheel volgens de compact voeren-theorie. Ze laten het mengsel namelijk geen uren wellen maar vijftien minuten. Daarnaast zijn ze intensiever gaan mengen. Zo is de (na)mengtijd aanzienlijk verlengd en het vijzeltoerental opgeschroefd.

Compact voeren was een aantal jaren geleden ineens een trend in Denemarken. Bij Van Heesch Dairy Partnership waren ze nieuwsgierig naar het concept. Ze probeerden exact te voeren zoals het protocol compact TMR voeren voorschrijft, maar al snel bleek het niet in hun bedrijfsvoering te passen.

Van Heesch: ‘Het lang inweken van krachtvoer kost te veel tijd, dat lukt niet met drie voerbeurten per dag. We hebben inmiddels een manier gevonden die wel bij ons past en daar hebben we veel baat bij.’

‘We voegen ruim acht liter water per koe toe aan de brokken en dat laten we een kwartiertje inweken zodat de brokken oplossen. Direct daarna laden we de mineralen plus het gras en mengen we tien minuten voordat we de mais toevoegen. Als alle componenten geladen zijn mengen we nog eens tien minuten na. Met ons Triomaster S laadwerktuig laden we 3 ton in één keer. Dat betekent dat we eigenlijk te snel kunnen laden en dus nog een tijdje moeten namengen. In totaal mengen we zo’n drie kwartier’, legt hij uit.

Automatische powershift

Het rantsoen is zwaarder en compacter met water en dat vraagt het nodige van de voermengwagen. Sinds ruim twee jaar wordt bij Van Heesch een 36 kuubs Trioliet Solomix 3 voermengwagen met een Shifttronic 3-speed powershift gebruikt.
‘Onze vorige voermengwagen (van een ander merk) kon het dag in dag uit mengen van het zware rantsoen eigenlijk niet aan, ook niet met een reductiekast. Maar met de Shifttronic gaat het erg soepel. Ik raad het echt iedereen aan. Je kunt op het juiste moment op- en afschakelen en het vijzeltoerental aanpassen zonder dat je de shovel in en uit moet’, zegt Rick van Heesch.

‘Je kunt je dus gewoon blijven concentreren op het laden en de versnellingsbak schakelt automatisch naar de juiste, voorgeprogrammeerde versnelling. Als we naar de stal rijden zetten we de aftakas uit, geen probleem. De trekker heeft totaal geen moeite met het opstarten en opschakelen, hij schakelt heel rustig omhoog. Bij de vorige mengwagen hadden we elk jaar een nieuwe reductiekast nodig, elk jaar!’

Bij compact TMR voeren is het belangrijk dat de voercomponenten kort zijn om goed aan de andere ingrediënten te kunnen hechten. Goede vijzelmessen spelen daarbij een cruciale rol, zelfs bij gehakseld gras.

Van Heesch: ‘De vijzelmessen doen hun werk goed, het rantsoen is mooi homogeen. De koeien kunnen niet selecteren en dat is waar het om gaat. Eerlijk is eerlijk, we hebben wel eens andere vijzelmessen gekocht maar dat was geen succes, die sleten waar je bij stond. Originele messen kosten misschien iets meer, maar als er iets is dat we de afgelopen twee jaar hebben geleerd, is het wel dat je niet moet bezuinigen op het materieel. De messen zijn ondanks bijna 3.000 draaiuren nog maar één keer vervangen. Je kunt beter investeren in kwaliteit, daar pluk je uiteindelijk de vruchten van.’

Kan het uit?

Langer mengen, investeren in goed materieel. Kan dat allemaal uit? Van Heesch: ‘Als we kijken naar kosten dan komen we op een totaal van 28,8 cent per liter melk, waarvan 14 cent voerkosten.’

‘Inclusief de afschrijving van het materieel en een dieselverbruik van 14 liter per uur moeten we concluderen dat we er de laatste jaren op vooruit zijn gegaan. We houden onder de streep meer over en de koeien doen het goed. Je merkt dat ze rustiger zijn en ze presteren nu allemaal goed, waar we vroeger meer verlieskoeien hadden. Dus er heerst meer stabiliteit over de hele koppel’, constateert de melkveehouder.

‘Ze zijn gelijkwaardiger aan elkaar wat betreft opbrengst, gezondheid en mest. Als je je focust op het voer dat aan het voerhek ligt en meer aandacht besteedt aan het mengen, dan valt er nog veel te winnen. Daar zijn onze koeien het levende bewijs van.’

• Meer informatie: “Mengen volgens het compact TMR principe” en het verhaal van melkveehouder Henrik.