Natuurlijke middelen gebruiken? Wees kritisch

Elke veehouder kent ze. De vertegenwoordigers die kruidenmengsels, smeersels, etherische oliën, slangengif of andere alternatieve middelen verkopen. Ze ontwikkelden hét product om de gezondheid van het vee een boost te geven. 'Dit middel werkt net zo goed als antibiotica', zeggen ze dan. Deze firma's zijn in het gat gesprongen dat is ontstaan nadat het antibioticagebruik aan banden is gelegd.

Maar hoe weet de veehouder of het middel veilig is? Dat het geen verboden stoffen bevat? Niet schadelijk is voor de voedselketen? 'Geloof niet alles wat ze zeggen. Wees kritisch', zegt Maria Groot, onderzoeker bij Wageningen Food Safety Research en cursusleider van Platform Natuurlijke Veehouderij.

De fipronilaffaire in 2017, waarbij de NVWA pluimveebedrijven blokkeerde omdat in hun eieren de verboden stof fipronil werd aangetroffen, heeft volgens haar veel veehouders wakker geschud. 'Boeren geloven niet 'alles' meer. Als het te mooi is om waar te zijn, dan klopt er iets niet. Die boodschap is wel overgekomen.'

'Het remt ontstekingen'

Een willekeurig alternatief middel dat door ambulante verkopers wordt aangeboden is Mascol van firma Rinagro. Het is een vloeistof die je in de tepel van de koe spuit en mastitis en E. coli zou bestrijden.

Maar wat spuit de veehouder eigenlijk in het kwartier? 'We geven het geheim van de smid niet vrij. Maar het is een mineralenmengsel dat ontstekingen remt. Het is gebaseerd op olie en kruidenextracten', zegt Jochem Broekhuizen, vertegenwoordiger van Rinagro. 'Natuurlijk zijn boeren soms sceptisch, of krijgen we reacties dat het middel niet werkt. Maar het is alleen effectief als je het consequent inzet.'

Broekhuizen krijgt overwegend positieve respons van veehouders. 'Onlangs sprak ik nog een veehouder met driehonderd koeien die vertelde dat hij door Mascol geen antibiotica meer hoeft te gebruiken. Ik dacht in het begin ook: de effecten zijn te mooi om waar te zijn. Maar het werkt echt. We helpen er boeren mee.'

Residu in voedsel

De Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD) ziet een toename van alternatieve middelen op de markt. 'Het zijn géén diergeneesmiddelen, want ze zijn niet als dusdanig geregistreerd', zegt woordvoerder Diederik Visser. Als er op de verpakking RegNL staat, dan is een diergeneesmiddel geregistreerd en dus veilig.

Visser vindt het een positieve ontwikkeling dat er minder middelen worden ingezet die resistentie tegen antibiotica veroorzaken. Maar de vraag is of de werkzaamheid en veiligheid van alternatieve middelen goed onderzocht zijn. 'Een zogenaamde onderbouwing is regelmatig flinterdun. Moet je dan zo'n middel inzetten? Overleg in ieder geval altijd met je dierenarts. '

Samenstelling en productinformatie

Een veehouder moet erop kunnen vertrouwen dat een middel veilig is. Dat moet volgens Visser op te maken zijn uit de samenstelling en productinformatie. 'Je mag in de melk, het vlees of de eieren geen effect of residu kunnen vinden dat schadelijk is voor de consumptie. Maar veel middelen zijn daar niet op onderzocht. Dat iets uit de natuur komt, betekent niet dat het automatisch ook veilig is.'

Als er werkelijk verboden stoffen in het middel zitten die terechtkomen in de voedselketen, dan is dat een ingewikkelde juridische kwestie. Wie er verantwoordelijk is, hangt volgens Visser af van de omstandigheden. 'Zijn er productiefouten gemaakt? Wie heeft de niet geregistreerde middelen aangeboden, toegepast en/of voorgeschreven en waarom? Het zijn juridische vragen die beantwoordt moeten worden op basis van onderzoek naar elke aparte casus.'

Certificaat

Weer even terug naar het alternatieve uiergezondheidsmiddel Mascol. Rinze Joustra, eigenaar van Rinagro, zegt dat zijn middel veilig is en geen verboden stoffen bevat die in de melk of het vlees terecht kunnen komen. 'Daar staan wij als bedrijf om bekend. We hebben een aanvraag ingediend voor een SKAL-certificaat. Een aantal van onze andere producten zijn ook SKAL-gecertificeerd en voorzien van een octrooi', aldus Joustra.

Joustra legt uit dat Mascol geen Reg-NL-nummer heeft, omdat dit voor dit type producten niet nodig is. Ook is het niet wetenschappelijk onderzocht. 'Het middel is wel uitvoerig getest in de praktijk en wordt door collega-boeren aanbevolen. Het is de wetenschap van de praktijk.'

Groot kent het middel Mascol niet. 'Ze geven geen inzage in de samenstelling, er is geen onderzoek te vinden en ik lees niets over ervaringen.' Ze merkt op dat Rinagro op hun website schrijft dat Mascol een immunologisch effect heeft, de ontsteking onderdrukt, vergiftiging voorkomt en tegen E. coli werkt.
'Het bedrijf gebruikt een verboden diergeneeskundige claim. Kortom: Mascol is een mistig product', besluit de onderzoeker.