Coalitie houdt stand, FvD pakt oppositiestem

Waar de coalitiepartijen na volgende week in de Eerste Kamer hun meerderheid dreigen te verliezen, houdt de coalitie van VVD, CDA, D66, en ChristenUnie onder boeren stand. Dat blijkt uit het verkiezingsonderzoek van het Nieuwe Oogst Opiniepanel. Ruim zevenhonderd agrarische ondernemers namen deel aan het onderzoek.

Na de Statenverkiezingen van 2015 kreeg de regeringscoalitie 71 procent van de stemmen. Nu is dat 66 procent. FvD lijkt onder boeren overal stemmen vandaan te halen, maar in verhouding meer van oppositiepartijen dan van coalitiepartijen. In 2015 kreeg de oppositie 29 procent van de boerenstemmen, na volgende week zou daar, exclusief FvD, nog 20 procent van overblijven.

Meer dan de helft van de agrarische ondernemers (55,5 procent) is van plan om op een boer of tuinder te stemmen, 5,1 procent gaat dat niet doen, ruim een derde weet het nog niet (37 procent) en 2,4 procent van de ondervraagden geeft aan niet te gaan stemmen. Ruim een derde van de boeren en tuinders, zo’n 35 procent, moet nog kiezen op welke partij hij of zij gaat stemmen.

FvD is na het CDA en VVD het populairst onder de boeren, daarna volgen SGP en ChristenUnie. Een van de boeren die de overstap naar FvD waagt is Arent Berga uit het Friese Ureterp. Hij ruilt bij de verkiezingen van komende woensdag de VVD in voor FvD. ‘De VVD ziet zichzelf erg graag in de regering en doet veel water bij de wijn om daar te blijven, door afspraken te maken met linkse partijen.’

Ook de stem van een Flevolandse akkerbouwer gaat naar FvD. ‘Baudet is niet mijn man, hij is een beetje arrogant, maar hij geeft een weerwoord. Daarom stem ik met mijn verstand op nul op FvD. Of dat verstandig is? Als ik op een andere partij stem, weet ik zeker dat ik er minder van word.’

Electoraal geograaf Josse de Voogd ziet dat FvD ondernemers meer aanspreekt. Volgens hem is de kiezersgroep van de partij niet dezelfde als die van de PVV. Kleine ondernemers en zelfstandigen lijken zich meer aangetrokken te voelen tot de nieuwkomer.

De Voogd: ‘De VVD heeft denk ik als handicap dat zij meer geassocieerd wordt met het internationale bedrijfsleven, het ‘grootkapitaal’ en globalisering. FvD zal daarom bijvoorbeeld meer aanslaan in Zandvoort, met veel kleine ondernemers, dan in Bloemendaal. FvD doet het ook goed in het Westland.’

Nieuwe kiezersgroep

De PVV heeft relatief meer aanhang in het oosten en zuiden. FvD juist meer in het noorden en westen. De Voogd constateert dat FvD deels kiezers bij de PVV wegtrekt, maar dat de partij ook een nieuwe kiezersgroep aantrekt.

‘Bij elkaar wordt de rechts-populistische kiezersgroep daardoor groter, maar er treedt ook versplintering op. Waar de PVV eerder meer een vergaarbak van ontevreden mensen was, zien we nu een beetje een splitsing. Dat zien we in het buitenland ook’, zegt De Voogd. ‘In Frankrijk zijn er stromingen binnen Front National. Kijkend naar de geografie zou je kunnen zeggen dat in Italië Lega meer overeenkomsten met FvD heeft, terwijl de PVV meer te vergelijken is met de Vijfsterrenbeweging.’

De PVV scoort goed in krimpgebieden, in gebieden met economische problemen en oude industrie. ‘Of in gebieden waar de ontkerkelijking het hardst is gegaan, waar grote veranderingen plaatsvonden.’

Ondernemersmentaliteit

De Voogd: ‘Een PVV-stemmer lijkt vaker een stemmer die zegt: help ons. Een FvD-stemmer lijkt eerder uit op niet te veel bemoeienis van de overheid. Die doet het liever zelf. Dat past bij de ondernemersmentaliteit en dus ook beter bij de agrarische sector.’

Uit het Opiniepanel blijkt dat de VVD onder agrariërs in verhouding meer stemmen verliest aan FvD dan het CDA. ‘Onder christelijke stemmers weegt de christelijke identiteit van een partij ook zwaar mee. Waar een VVD-stemmer waarschijnlijk eerder een belangenafweging maakt, kijkt een christelijke kiezer daar ook naar. Het is wel opvallend dat er ook SGP-kiezers in de agrarische sector zijn die overstappen naar FvD.’

ChristenUnie stabiel

De ChristenUnie-stemmers zijn minder goed vertegenwoordigd in de landbouw dan VVD, CDA en SGP, maar blijven hun partij wel trouw. Zoals het er nu naar uitziet zal de ChristenUnie stabiel blijven of mogelijk iets groeien, vermoedt De Voogd.

Is dat het Carola Schouten-effect? ‘Dat is mogelijk. Maar voor ChristenUnie-stemmers zal de stap naar FvD een grotere zijn. Binnen het christelijke spectrum is de ChristenUnie de meest linkse partij. Een overstap naar het CDA ligt dan meer voor de hand’, vertelt De Voogd.

Onvoldoende

Een meerderheid van de boeren en tuinders geeft de provincies een onvoldoende. Ze krijgen een 4,8 als het gaat om tevredenheid. Ruim een derde (35 procent) van de boeren en tuinders vindt dat er onvoldoende aandacht voor het boerenbelang is.

Meer dan 30 procent van de boeren en tuinders heeft nooit contact met de provincie, 34,9 procent minder dan een keer per jaar, 17,2 procent enkele keren per jaar, 11,4 procent jaarlijks, 3,1 procent maandelijks en 0,4 procent wekelijks.

Mede-auteur: Tienke Wouda