Bayer en Monsanto vormen samen chemiereus

De overname van Monsanto door Bayer is goedgekeurd door de Europese Commissie op grond van de EU-concentratieverordening. Met de overname is een bedrag gemoeid van 53 miljard euro.

Om goedkeuring te krijgen, hebben Bayer en Monsanto voorgesteld voor meer dan 6 miljard euro aan bezittingen af te stoten, hoofdzakelijk aan BASF. Zo moet er voldoende concurrentie overblijven.

Gezondheid en landbouw

Bayer is een wereldwijd opererende onderneming met kernactiviteiten op het gebied van gezondheid en landbouw. Bayer realiseerde vorig jaar een omzet van ruim 35 miljard euro. Het chemiebedrijf is vooral sterk in chemische gewasbeschermingsmiddelen: herbiciden, fungiciden en insecticiden.

Bayer Crop Science had in 2016 een omzet van 10,2 miljard euro.
Illustraties: Finanzen.nl

De Amerikaanse multinational Monsanto is op dit moment vooral in het nieuws met het veelbesproken glyfosaat. Monsanto had vorig jaar een omzet van zo'n 12 miljard euro. Het bedrijf is vooral bekend van de onkruidverdelger Roundup. Qua omzet is dat niet de belangrijkste activiteit. Driekwart van de omzet komt namelijk uit zaden.

Monsanto had in 2016 een omzet van 12,2 miljard euro.

Multinationals

Met de combinatie Bayer/Monsanto ontstaat de derde chemiereus in de markt voor gewasbescherming. De sector wordt al door multinationals gedomineerd. Eerder bundelden de Amerikaanse chemiebedrijven Dow en DuPont hun krachten, net als het Zwitserse Syngenta en het Chinese ChemChina. Ook bij deze fusies stelde de Europese Commissie voorwaarden om boeren en consumenten te beschermen.

Tegen de fusie tussen Bayer en Monsanto rees in Europa veel verzet van milieuorganisaties en burgers. Milieuorganisaties hebben een stevige campagne tegen de deal gevoerd, omdat het een gevaarlijke ontwikkeling zou zijn. Margrethe Vestager, Eurocommissaris voor Mededinging, ontving zelfs ruim een miljoen handtekeningen van Europeanen die wilden dat zij de fusie zou blokkeren.

Grote multinationals domineren de sector.

Ongezonde ontwikkeling

Europees Parlementslid Bart Staes (Groen) vindt dat de agrochemische landbouwindustrie al te veel is geconcentreerd. 'Ook al moet Bayer enkele divisies afstoten en verkopen aan BASF, het samenvoegen van twee van de grootste agrochemische bedrijven is alleen al vanuit democratisch oogpunt een ongezonde ontwikkeling', stelt hij.

'De invloed op het beleid van dit soort bedrijven zal toenemen in plaats van afnemen en het zal de noodzakelijke omschakeling naar een meer realistische, ecologische grenzen respecterende landbouw eerder vertragen of blokkeren dan ondersteunen.'

Concurrentiebezwaren

De Europese Commissie stelt dat zij enkel de transactie kan beoordelen wat betreft concurrentiebezwaren. De Europese Commissie had de deal al sinds augustus 2017 in onderzoek vanwege zorgen om een gebrek aan keuzevrijheid en hogere prijzen voor boeren. Dit heeft geresulteerd in voorwaarden, waaronder het afstoten van activiteiten rond zaden en pesticiden en onderzoeksfaciliteiten van Bayer.

Bayer zet onder meer het Limburgse zaadveredelingsbedrijf Nunhems te koop. Nunhems is het vierde grootste bedrijf in groentezaden, terwijl Monsanto op de eerste plaats staat. Om kartelvorming te voorkomen, mogen beide bedrijven niet tegelijkertijd onder Bayer vallen, waardoor er te weinig concurrentie op de markt voor zaden en gewasbeschermingsmiddelen zou overblijven.

Voldoende concurrentie

Pas als het onderzoek naar die verkoop is afgerond, kunnen Bayer en Monsanto hun deal verder vormgeven. 'Dit zal verzekeren dat er ook na deze fusie nog voldoende echte concurrentie en innovatie zal zijn op de markten voor zaden, pesticiden en digitale landbouw', verklaart Vestager.

'Dat is belangrijk, want we hebben concurrentie nodig om te verzekeren dat boeren keuze hebben tussen verschillende zaden en pesticiden tegen betaalbare prijzen.'

Machtspositie

Als onderdeel van een diepgaand onderzoek heeft de Europese Commissie meer dan tweeduizend verschillende productmarkten en 2,7 miljoen interne documenten beoordeeld. Zij concludeerde dat de transactie, zoals aangemeld, de concurrentie op prijs en innovatie in Europa en wereldwijd op een aantal verschillende markten aanzienlijk zou hebben verminderd.

De door Bayer ingediende toezeggingen hebben betrekking op deze mededingingsbezwaren. Ze verwijderen alle bestaande overlappingen van partijen op de markten voor zaaizaad en pesticiden, waarover bezorgdheid werd geuit, door de relevante Bayer-bedrijven af te stoten. De toezeggingen zorgen er daarnaast voor dat concurrentie en innovatie mogelijk blijven.

Mijlpaal

'De goedkeuring door de Europese Commissie is een groot succes en een belangrijke mijlpaal', zegt Bayer-topman Werner Baumann. 'Samen met Monsanto willen we boeren overal ter wereld helpen meer voedzaam voedsel te produceren op een duurzamere manier, die zowel de consumenten als het milieu ten goede komt.'

De overname van Monsanto door Bayer is nog geen gelopen race. Beide bedrijven moeten de Amerikaanse mededingingsautoriteit nog zien te overtuigen.

Tijdlijn.